अझै पनि के भर छ---?!

त्यसो त जापानी संचारमाध्यममा नेपाल हतपती आउँदैन। जापानीहरुका लागि जापान अथवा अमेरिकासंग सम्बन्धित खबर बाहेक अरु कुनै 'खबर' खबर बनिन लायक हुँदैन भनेर हामीहरु जोक गर्छौं बेला-बेला! फेरि कुन च्यानेलमा कतिखेर छुस्स आउँछ थाहा हुँदैन।

आज खाना खाँदै गर्दा जापानको सरकारी च्यानल NHK मा नेपालको बारेमा खबर आयो, त्यस्तै एक मिनेटजतिको,'नेपाल अब गणतन्त्र हुने भयो!' भन्ने। अरु कुरा त ठिकै थियो, जापानीहरुले माओवादीका 'अध्यक्ष'लाई देखाएका थिए। जापानीहरुमा माओवादीले गर्दानै यो सब भएको हो नत्र नेपालमा 'गणतन्त्र' आउनेनै थिएन भन्ने परेको छ। तर वास्तविकता अर्कै छ। यथार्थ त के हो भने माओवादीहरुकै कारण 'गणतन्त्र नेपाल' झन-झन ढिला हुँदै गइरहेको छ। कथित 'गणतन्त्र लेख्ने' कुरामा गर्व हुँदैछ यहाँ, तर नेपाल वास्तवमै गणतन्त्र भईसक्ने थियो अहिले यदि माओवादीहरुले 'टाङ' नअडाएका भए। विगत केहि महिनादेखि देशलाई अनिर्णय र अराजकताको बन्दी बनाएपनि उनीहरुले केहि नयाँ उपलब्धि गर्न सकेका हैनन्। देशले 'गणतन्त्र' हिजै लेखिसकेको थियो, आज आएर कसैले लेखेपनि र नलेखेपनि! माओवादीहरु चुनावबाट भाग्नुपर्ने कुनै कारण, कुनै मुद्दा थिएन।
देशले त झन केहि पाएकै हैन।
अनि, अझै पनि के भर छ माओवादीहरुको?! अर्को बहाना झिकेर चुनावलाई भाँड्न सक्छन् उनीहरु। 'अस्ति' लेखिएका कुराहरुलाई 'हिजो' धोती लगाइदिन सक्नेहरुले 'आज' लेखिएका कुरालाई 'भोलि' मेट्न सक्दैनन् भनेर कस्ले भन्न सक्छ?!

An unexpected guest

I was having mild headaches since last week. I thought it to be the result of cold and stress. The pain was severe on the wednesday morning. And I was also having sore throat and some fever. I thought that I may have caught common cold and moved on according to my daily schedule. But the headache was quite serious when I reached the office. The fever was also very high. Initially, I thought of taking a half-day leave, but still thinking it to be common cold and 'you need some toughness in such conditions' continued to work. Besides, there was a lot of work accumulated in my table. But the day turned out to be a century. The whole day I was shivering and feeling my head was going to burst at any moment.

I came back home at regular time and rested. I expected everything to be better the next morning. But I couldn't sleep well. Even when I was having some sleep, I had many crazy dreams. I was sicker the next morning, instead. But I went to work again. The work was not much and most of the time I was in the 'meditation' position.

I came back two hours earlier and went to a nearby clinic. I had to wait for a long time. I was feeling very tired and was barely able to control myself. While waiting, I dozed off many times.

"Let's check whether it is influenza or not." The doctor told me after some preliminary check-ups.
He inserted a small cotton tipped rod inside my left nose. It was brief but extremely painful. I saw what they call "all the stars of the sky" at once!
"The result will come out about 15 minutes later. Meanwhile, you please rest." The nurse took me to the adjoining room .

The doctor came after some time and told me that it was 'Influenza A and B'. It was a little shock to me. I had some plannings for the holidays season.

"Please continue resting. We will find somebody to fetch medicine for you." The nurse told. My condition must have looked very bad!

And bye-bye to BONENKAI (NOMIKAI)s this season. They are having one today at the office and tomorrow in my previous lab. They were supposed to be 'double party's, for my welcome and farewell respectively. I was also planning to participate in one or two Nepalese gatherings.

It is better today. Fever is almost gone, headache is very mild. Sore throat is getting better too, but it pains a lot when coughing or sneezing. I was at bed almost all afternoon listening Ghazals and Qawwalis. I was about to get asleep when there was a small earthquake around two O'clock. I couldn't sleep after that. But I stayed at bed for another one and half hours, though it was a real torture!

I hope my daughter Aryaa hasn't caught it yet. She was playing with me on wednesday evening. She was kissing me and putting her cheeks against mine when I was telling her some 'gibberish' stories.

Sobita and Aryaa will get flu vaccine today.

BONENKAI:year end party, direct translation may mean little bit different
NOMIKAI: drinking party (but people don't drink only, they eat a lot too!)

अड्डाको भोजमा

अड्डाको एउटा कार्यक्रम थियो केहि दिन पहिला। वार्षिक रुपमा यहि समयमा हुने रे। दिनभरि भाषण, छलफल, बिभिन्न पुरस्कार वितरण आदि भईसकेपछि बेलुका छ बजेबाट भोज थियो। (‘भोज’ भनेर ठेट नेपालीमा ‘पार्टी’ भन्न खोजेको हो।)

भाषणहरु कति बुझियो, कति बुझिइएन। छलफलमा पनि सकेसम्म सकृय भएर आफ्नो जापानी भाषाले भ्याएसम्म विचार राखियो। तर विभिन्न चरणका वीचमा हुने १०-१५ मिनेटका छुट्टीका समय कटाउन भने बडा मुश्किल भयो। अढाइसयजति सहभागीमध्ये ८० प्रतिशत भन्दा बढी धुम्रपान गर्ने थिए होलान्। त्यो कुहिरीमण्डलमा गएर को संग कुरा गर्नु!? विदेशीमा एकजना दक्षिण कोरीयाली पनि छन् म बाहेक, तर ती झन उधुमका ‘चुरौटे’ परेछन्! फेरि दश वर्षभन्दा बढी जापान बसिसकेका र अड्डामै पनि झण्डै पाँच वर्ष पुराना भईसकेका उनी जापानीहरुसंगै गफमा मच्चिँदै थिए।

एउटा ‘ब्रेक’मा ‘हाम्बाइकी’ बाट चिया निकालेर पिउँदै थिएँ, आफ्नै ‘बुच्योउ’ आईपुगे। यी पनि ‘चेन स्मोकर’नै हुन्, यो ‘ब्रेक’मा भने के भएछ यीनलाई?!

यताउताका कुरा हुँदा-हुँदै कताबाट धर्म-सर्मको कुरा शुरु हुन थालेछ!
“नेपालमा मान्छेहरु धर्ममा त्यस्तो विश्वाश राख्छन् उसो भे! हामी जापानीहरु भने खास मतलब गर्दैनौं। भनेपछि तिमीहरुको समाजमा नैतिकता बढी होला, हाम्रोमा भन्दा, हैन?”
के जवाफ दिउँ भनेर म रनभुल्ललमा परें। धर्ममा विश्वाश गर्छु भन्नेहरु बढी छन् भन्दैमा हाम्रो समाज असाध्यै नैतिक छ भन्ने कुरा मलाई पटक्कै लाग्दैन। उल्टो हाम्रो भन्दा भ्रष्ट र अनैतिक समाज पाउन गाह्रो हुने दिन आउँदैछ।
“खोइ अरु कुरामा त थाहा भएन तर काममा इमान्दरिता र पेशागत नैतिकताको कुरा गर्ने हो भने छँदै-छैन भन्दिए हुन्छ।“ भनिसकेपछि एकचोटि चाहिँ किन भनें हुँला भन्ने लागेको हो, तर साँचो कुरो भनेर केहि बिग्रदैंन भन्ने विचारले जित्यो त्यल्लाई। नेपालको बारेमा हुँदै-नभएका गफ हान्न पनि भएन। फेरि आफूले सगरमाथा र बुद्ध ‘बेच्न’ धेरै पहिलेबाटै छोडिसकेको।
“हा हा हा! त्यस्तो पो हो!”
****************
एउटा छलफलमा आफ्नो समूहमा परेको एउटा केटाले “तँ किन जापान आएको?--- “ भनेर सोध्यो।
“पढ्न आएको नि! अब काम पनि गर्ने!”
“हैन, अमेरिका-यूरोप नगएर किन जापानै आ’को त नि?”
यो प्रश्नको सामना धेरैचोटि गरिसकेको छु, जापान आउँदाका शुरुवाती दिनहरुबाटै। जापानी युवाहरुमा एक किसिमको हीनताबोध छ, अमेरिका-यूरोपको सन्दर्भमा। उनीहरुले त्यस्तरी हीनताबोध पालेर बस्नुपर्ने ठूलै कारण छ जस्तो लाग्दैन मलाई। उनीहरुले हीनताबोध पाल्ने हो भने हामीले त सामूहिक आत्महत्यानै गरे पनि भयो!
“धेरै ठाउँमा कोशिश गरेको हो, पहिला यता मिलेकोले यतै आएँ।“ साँचो कुरा बताएँ मैले उसलाई। मान्छे हेरीकन ‘जापान एकदम मन पर्ने भएर अन्त कतै नगएर यता आएको हो।‘ भनेर गफ पनि दिने गरेको छु मैले।
बेलुका ‘भोज’मा अर्को एउटा केटोले पनि त्यस्तै कुरा ग-यो।
“नामासुते, मेरो नाम ताकाहाशी हो!” भोजको आधा-आधीतिर होला, एकजना ६०-६५का ब्यक्ति आईपुगे मसंग कुरा गर्न।
“नमस्ते!----“ छक्क परें म।
उनले जानेको नेपाली भने त्यत्ति रहेछ। त्यसपछि मसंग ‘जिङ्लिश’ (Japanese+English) मा कुरा गर्न थाले उनी। एकछिनपछि पूरै जापानीमा दिन थाले। पाँच पटक नेपाल पुगेका रहेछन् उनी, सबैभन्दा लामो बसेको चाहिँ चार महिना। लुम्बिनी र अरु एक-दुई ठाउँ बाहेक प्राय:जसो काठमाण्डौं उपत्यकामा बिताएका रहेछन्। काठमाडौंको कहि एक शेर्पाको घरमा बसेर तिब्बती परम्पराको बौद्ध धर्मको बारेमा अध्ययन गरेका रहेछन् उनले।
“तिमीहरुको देशमा राजा राख्ने-नराख्ने प्रसंगमा चुनाव पनि हुनेवाला थियो यहिताका हैन? के हुँदैछ?”
नेपालको राजनीतिको बारेमा पनि राम्रै जानकारी राख्दा रहेछन् भन्नुप-यो अब।
“भएन, माओवादीहरुले हुन दिएनन्।“
“हँ?! झन् उनीहरु त सबभन्दा धेरै राजाविरोधी होइनन् र?”
“होला, तर राजासंगसंगै आफैंपनि सकिने भए, त्यसैले हुन नदिएका होलान्। जनताले मन पराए पो!” प्रचण्डको आजभोलिको ‘राष्ट्रवादी’ दिव्यदृष्टि अथवा पहिलैदेखिको ‘कार्यगत एकता’ आदिको बारेमा कुरा गर्न मेरो जापानी शायद पर्याप्त पनि थिएन र मैले गरेकै भएपनि ताकाहाशी बूढाले कुन हिसावले बुझ्थे कुन्नि!
“जनताले मन पराउँदैनन् रे?! जनताले मन नपराएपछि कसरी उनीहरुले भन्दैमा चुनाव रोकिन्छ त?”
“उनीहरुसंग सेना छ नि त!” मेरो पिडालाई मैले एकै वाक्यमा अटाएँ। बन्दूकको राज चलेको मेरो मुलुकको पिडा उनले बुझ्नसक्ने सम्भावना कमै छ।
कुरो धेरैतिर मोडियो। पछि अरु केहि ब्यक्तिहरु पनि मिसिएका थिए गफमा।
“एउटा कुरा सोध्न मन लागेको थियो मलाई। नेपालमा नेपाली नागरिकता नभएको ब्यक्तिको नाममा घरजग्गा किनबेच गर्न सकिन्छ कि सकिन्न हँ?” छुट्टिने बेलामा सोधे ताकाहाशी बूढाले।
“खोई, थाहा भएन।“ वास्तवमै थाहा छैन मलाई। अहिलेसम्म यो प्रसंगको कुरा पनि चलेको छैन कहिल्यै आफ्नो जमातमा।
“मेरो साथी तिब्बती शरणार्थी हो, काठमाडौंमा बस्छ, तर नेपालको नागरिकता छैन। उसको लागि केहि गर्दिन मन लागेको थियो।“ अलि भावुक थिए उनी यतिखेर।
उनीसंग छुट्टिँदा भोज पनि सकिने बेला भईसकेको थियो। बियर कति खाईयो कुन्नि याद भएन, तर म सग्लै थिएँ भनेपछि धेरै खाईएको रहेनछ कि! यसपछि भने बियर खान मन लागेन, ‘उ लोन च्या’ पिउन थालें।

पछि घरतिर फर्कने बेलामा बाहिर देखें, ताकाहाशी बूढा आकाशका तारा गन्दै चुरोट तान्दै थिए।
“एक छिन है! जापानी भाषामा छ नि, मान्छेको नामको पछाडि जोड्ने ‘सान’ भन्ने, नेपालीमा त्यस्तो केहि छ?” उनले सोधे।
“छ नि, नेपालीमा पनि मान्छेको नामको पछाडि ‘जी’ जोड्ने चलन छ।“ मैले उत्तर दिएँ।
भित्रबाट एकदम कममात्रै उज्यालो चुहिएर बाहिर आएको थियो, तैपनि उनले नोटबुक निकालेर टिपे।
“नेपा-रु हेइवा नि नात्ते होशीइ ने! ” (नेपालमा शान्ति भइदिए हुन्थ्यो है!) लेखिसकेपछि उनले भने।
“सोउ देस ने! आरिगातो गोजाईमास!” नेपालप्रतिको उनको सदभावका लागि उनलाई हृदयदेखिनै धन्यबाद दिँदै म घरतिर लागें।


हाम्बाइकी‌=भेण्डिङ्ग मेशीन, बुच्योउ=विभाग प्रमुख

झण्डै आफ्नै ब्लग बिरानो भएको!

जिन्दगीले बेस्सरी ब्यस्त बनाइदिएको छ। ब्लगलाई समय दिन पाइएन लामो समयसम्म। केहि समय पहिला पढेको थिएँ, दिनमै हजारौं ब्लगहरु शुरु हुन्छन् रे इण्टरनेटको दुनियाँमा, र झण्डै सबैजस्तै केहि समयपछि (केहि त एक-दुई पोष्टिङ्गपछिनै!) 'मृत: ब्लग' बन्छन् रे! 'मृत: ब्लग' भनेको नयाँ कुरा केहि पनि नथपिने ब्लग। त्यस्ता ब्लगहरु करोडौँ भईसके रे। एकजना लेखकले त्यस्ता ब्लगहरुलाई सोत्तर भएर मरेका किराहरुसंग दाँजेका थिए कतै।

मलाई एकदम डर लागिरहेको थियो, मेरो ब्लग पनि 'मृत:'को दर्जामा पुग्ला भनेर। त्यसैले अलिकति सास भर्न आज पसेको हुँ यहाँ। यति सासले कतिदिन धान्छ कुन्नि, तर यो ब्लगमा अलि गतिलो 'ज्यान' नभरी भने भएको छैन।

अलि दामी 'डाइट' लिएर आउँला अब फेरि, कम्तिमा हप्ताको एकचोटि!

जय होस् सबैको!

अनेसास-जापानको 'लक्ष्मी जयन्ती' मा पठाइएका रचनाहरु

अस्ति आइतवार टोकियोमा अन्तर्राष्ट्रिय नेपाली साहित्य समाज-जापान शाखाले लक्ष्मी जयन्तीको उपलक्ष्यमा कविता गोष्ठीको आयोजना गरेको थियो। अनेसास जापानको पदाधिकारीनै भएर पनि जान सकिएन। दुइटा रचनाहरु पठाएको थिएँ, पुरानै हुन् दुबै।

कविता

"तिम्रो ढुकढुकी"

प्रिय, तिम्रो ढुकढुकी सुन्दैछु म-
घना पहाडी वनभित्र कतै
लुकेर बग्ने खोलाको गीत हो यो,
सृष्टिकर्ताले छोडेर गएको
आदिम तर अनवरत सुन्दर संगीत हो यो;

भारहीन भएको छु म अब-
जिन्दगीको लडाईँमा केहि जितें भने
खुशीको भारी ल्याएर बिसाउन
तिम्रा हातहरु पाएको छु,
जिन्दगीको लडाईँमा कतै हारें भने
आँशुको भारी पोखेर बिसाउन
तिम्रा पाउहरु पाएको छु;

आजै बिलाएँ भने पनि म
यो दुनियाँको आँखाबाट-
तिम्रो अस्तित्वको कुनै छेउमा
मेरो नाम पनि हुनेछ,
तिम्रो मुटुको धडकनको कुनै भागमा
मेरो धडकनको ध्वनि पनि हुनेछ;

म बिगतको काँधमा चढेर
आगतलाई नियालिरहेछु,
प्रिय, तिम्रो धडकन सुन्दैछु म-
म तिमीलाई पर्खिरहेछु।

(12-19-05, Kasugai, Japan)

गजल

सुनको कात्रो ओढाइरहेछ को?
सिनोको आयु बढाइरहेछ को?

मलामी हैन, सतीनै पो जान्छौ कि!
अझै सलामी चढाइरहेछ को?

तोपको मुखमा मलाई घचेटेर
बर्दीमा ढाड अड्याइरहेछ को?

आलै छ हिजो बगाएको रगत
आजै चित्त यो डढाइरहेछ को?

कोइली बन्न खोज्दैछन् कागहरु
मलाई भाका पढाइरहेछ को?

दीपावली र नयाँ वर्ष ११२८ को शुभकामना!

यहाँहरु सबैलाई नयाँ वर्ष ११२८ (नेपाल सम्वत) र दीपावलीको उपलक्षमा हार्दिक मंगलमय शुभकामना व्यक्त गर्न चाहन्छु!

नेपाल सम्वतका बारेमा यथेष्ट चर्चाहरु चलिसकेका छन् केहि वर्ष यताबाट र यसलाई राष्ट्रिय सम्वतका रुपमा प्रयोग गर्ने विषयलाई लिएर समर्थन र विरोधमा धेरै लेखी-बोलीसकिएका छन्। म यो सम्वतलाई राष्ट्रिय सम्वतको रुपमा प्रचलनमा ल्याइनुपर्छ भन्ने धारणाको die hard समर्थक हुँ। राणाहरुले लहडका भरमा लादेको विक्रम सम्वतलाई टाउकोमा बोकेर हिँडिरहनुमा कुनै गौरव छैन। एउटा नेपाली नागरिकले अत्यन्त पुण्यको काम गरेर शुरु गरेको सम्वतलाई राष्ट्रले गौरवका साथ मान्यता दिनुपर्छ। नेपाल सम्वतलाई राष्ट्रिय सम्वतको रुपमा मान्यता दिनु भनेको, मेरो विचारमा, नेपालको साँस्कृतिक (र वास्तविक) एकीकरणको पहिलो पाइला चाल्नु हो। देशका सबै क्षेत्रका प्रमुख सांस्कृतिक मान्यताहरुलाई सम्मानजनक ढंगले 'राष्ट्रव्यापीकरण' गर्न सकियो भने अहिलेसम्म रहिरहेको 'विजेता' र 'विजित' अथवा 'शासक' र 'शासित' भनेर विभाजित मानसिकतालाई कम गर्न पनि धेरै सहयोग पुग्नेछ।

औपचारिक कामकाजमा आउने कठिनाईका कुराहरु हुनसक्छन्। मलाई के लाग्छ भने औपचारिक कामकाजको लागि हामीले इस्वी संवतलाई नचलाइ नहुने भईसकेको छ। वाँकी विश्व पूरै त्यसैमा चलिरहेकोले अहिले हामीले धेरै कठिनाइहरु भोगिरहनुपरेको छ। नेपालका प्रमाणपत्र बोकेर विदेश आएका हामीले आफ्नो प्रमाणपत्रमा रहेका तिथि-मिति विदेशीलाई बुझाउन र इस्वीमा लान गर्नुपरेको कसरत काफी छ त्यो अप्ठेरोको उदाहरणको लागि! चीनियाँहरु सरकारी र औपचारिक कामकाजमा इस्वी संवतलाई प्रयोग गर्छन् तर सांस्कृतिक प्रयोजनका लागि भने आफ्नै पुरानो पात्रोको भर पर्छन्। उनीहरुको नयाँ वर्ष (spring festival) गज्जब भब्य हुन्छ। भारतमै पनि त्यस्तै हो। हामीले पनि त्यहि तरिका अपनाए हुन्छ, साँस्कृतिक रुपमा नेपाल सम्वत र औपचारिक-सरकारी कामकाजको लागि इस्वी सम्वत।

अन्त्यमा फेरि एकपटक, नयाँ वर्ष र तिहारको हार्दिक मंगलमय शुभकामना!!!!!!

वीरेन्द्र साहप्रति हार्दिक श्रद्धाञ्जली!

पत्रकात वीरेन्द्र साहको आत्माले चीरशान्ति पाओस्, उहाँप्रति हार्दिक श्रद्धाञ्जली व्यक्त गर्न चाहन्छु।
साथै शोकसंतप्त परिवारप्रति हार्दिक समवेदना व्यक्त गर्न चाहन्छु।

आततायी माओवादी आतंकवादीहरुद्वारा कायरतापूर्वक हत्या गरिएका होनहार पत्रकार वीरेन्द्र साहको हत्याको बदला नेपाली जनताले एकदिन अवश्य लिनेछन्। माओवादीहरुको अन्त्य नजिकै आईसकेको छ। उनीहरुको अन्त्य उनीहरुप्रति लागि अत्यन्त निर्मम हुनुपर्छ र हुनेछ!

अति भयो अब, माओवादी आतंकवादीहरुको अत्याचारले पराकाष्ठा नाघेको छ!

दशैंकै कुरा

दशैं २०६४ - २ "टिका"

नेपालतिर फोन गर्नु बाहेक यसपालिको दशैंको विशेष कुरा भनेको टिका लगाउनुनै भयो। 'विदेशको दशैं, भुत्राको दशैं!' जस्तो लागेर पहिला टिका-सिका लगाइन्न थियो। यसपालि छोरीको लागि भनेर टिका लगाइयो। छोरी भएपनि पोहर लगाइएको थिएन, अबीर नभएर। अबीर यसपालि पनि थिएन। मार्चमा नेपाल गएको बेला ल्याउन बिर्सिइएछ। सुदिपजी र भाउज्यूले नल्याइदिएको भए यो पाली पनि लगाउने मेसो हुने थिएन।

बूढा-बूढी भएर छोरीलाई टिका लगाइयो। के गर्दिन आँटे बाउ-आमाले भनेर छोरी डराइ पहिला त! पछि आफैं अक्षतासंग चल्न थालेकी थिई। त्यसपछि एकापसमा टिका लगाइयो।

यस्तो टिको पनि रमाईलै हुँदो रहेछ!


दशैं २०६४ - ३ "एउटा 'कठोर' सत्यसंग साक्षात्कार"

टिकाकै दिन साँझ कपाल कटाउन गएँ "10 Minutes-Just Cut" मा। १,००० येनमा काट्दिन्छन्। सबैभन्दा सस्तो यहि हो। जापानमा लोग्नेमान्छेहरुपनि कपाल कटाउन गईसकेपछि त्यहिँ टाउको नुहाइमागेर, मसाज गराएर, आँखीभौं आदि पनि काँटछाँट गरेर चिल्ला भएर निस्कन्छन्। दाम पनि त्यहि अनुसार तिर्छन्। आफूलाई भने 'कात्तो दाके'(काट्ने मात्रै) भए काम चल्छ।

साह्रै पिर लाग्न थाल्यो बीचबाट मलाई। एैना अगाडि बसेपछि देख्छु, मेरो निधारको क्षेत्रफलमा ब्यापक 'वृ्द्धि' भइसकेछ यसबीचमा! ध्यान दिएर नहेरेको धेरै भईसकेछ कि क्या हो! कपाल मेरो झर्दै नझरेको हैन, तर टुप्पी राख्ने ठाऊँतिरबाट अलिअलि झरेको हो पहिला। त्यहाँ हतपति कसैले पनि देख्दैन। अब भनौं न, bird's eye view मा मात्रै देखिन्छ! एउटै उमेरका, अझ आफूभन्दा कम उमेरका साथीहरुको अघिल्तिरबाटै 'वन बिनाश' भएको धेरै देखिएको छ। 'अब late thirties तिर लाग्दा पनि झ-या छैन भनेपछि, कहिल्यै पनि नझर्ला मेरो कपाल त!' भनेर जुँघा नमुसारिएको पनि होईन। अब भने ठूलै पिर प-या छ!

अनि बाँकी 'वन' पनि एकदम पातलो पो भईसकेछ! मेरो कपाल 'तिल-चामल' हुन थालेको त धेरै पहिलाबाटै हो, एस एल सी दिएताकाबाटै हो। त्यतिखेर 'चामल' दुई-चार 'गेडा' मात्रै देखिन्थे। झोंक चल्दा 'चामल'लाई उखेलेर फ्याँकिन्थ्यो पनि बेला-बेलामा। तर 'चामल'को जुलुशै निक्लन थालेपछि भने केहि नचल्ने देखेर 'जय रामजी की' भनेर वास्ता गर्न छोडियो। अहिले कम्तिमा २५-३० प्रतिशत त पुग्यो होला 'चामल'को भाग, तर याद हुनै छाडेको छ अचेल। यो 'काईँयो अनावश्यक' को चरण पनि भर्खर शुरु भएकोले बढी ध्यान गएको होला, विस्तारै बानी लाग्ला यसमा पनि, आशा गरौं। तर नरमाईलो त लाग्दो रहेछ गाँठे!

चीनमा पढ्दा एउटा सहपाठी केटोले एउटा उखान सुनाउँथ्यो (पुरानै हो कि नयाँ बनेको हो, थाहा भएन)'मान्छे हिँड्ने बाटोको घाँस मर्छ, बुद्धी खेल्ने टाउकोको कपाल झर्छ!' उबेलाँ के थाहा, यो उखान यस्तरी काम लाग्ने दिन पनि आउँछ भन्ने! मेरो मुखैमा झुण्डिनेछ अब यो। अब आफूलाई ढाडस दिने बाटो पनि यहि एउटा त बाँकी छ!

तर यो उखानको प्रतिलिपि अधिकार खुल्ला छ है साथी हो! सबै 'चिण्डे' र 'चिण्डेन्मुख' मजस्ता सबैको लागि बनेको हो यो उखान। ढुक्क भएर, आफ्नै जस्तो मानेर प्रयोग गरे हुन्छ!

मेरो लागि यो पालीको दशैंको अर्को कोसेलीनै भन्दिम् न यसलाई!

दशैं २०६४- १ "दशैं कार्यक्रम"

साथीहरुले अस्तिनै जिस्काइसके मलाई, मेरा पोष्टिङ्गहरुको शुरुवात जहिलेपनि ‘अहिलेपनि ढिलो भएँ म---‘ बाट शुरु हुन थालेको छ भनेर। नभन्दै त्यस्तै हुँदैछ, यो पाली पनि! दशैं सकिएको यतिका दिन भईसक्यो, बल्ल लेख्न बस्दैछु।

दशैं कार्यक्रम थियो नागोयामा शनिबार, २० तारीख। हाम्रो ‘कार्यक्रम’ भने शुक्रबार बेलुकाबाटै शुरु भयो। ओसाकाबाट पनि तीनजना साथीहरु आउनुभएको थियो। अलिअलि सोमरसको साथमा गफैमात्रै थियो, तर रमाईलो भनेको त्यहि गफ त हो। एक डेढ हप्ता साथीहरुसंग जमघट गरेर एकदम ‘शुद्ध’ ठेट नेपालीमा गफगाफ-हा हू गर्न पाईएन भने असैह्य भएर आउँछ मलाई, केहि विशाल र गह्रौं कुराले थिचेजस्तो लाग्छ। शनिबार बिहानसम्म लम्बिएको त्यो गफगाफ जिन्दगीका अविस्मरणीय गफगाफमध्येमा मिसिन पुगेको छ।

आफू तास खेल्ने मामिलामा सधैं खत्तम! जुटपत्ती बाहेक जानेको फरास। त्यो दिन पनि राती कतिबजेबाट हो, फरास शुरु भयो। आफुले त हारियो अलि-अलि। ‘सुदिपजीले एक करोड जित्यो!’ भनेर हल्ला हुँदैथ्यो बिहान! बेला-बेला बिभिन्न भाकाका लोकगीतहरु पनि निस्किएका थिए। ‘माछी काँडैले---‘ भन्ने भाका निकै ‘लोकप्रिय’ भा'थ्यो हाम्रो दशैं जमघटमा। जोकहरु पनि चलेका थिए बिभिन्न 'राउण्ड'मा।

अब नागोयाको दशैं कार्यक्रमतिर लागौं। पहिलेका भन्दा अलि फरक थियो। पहिले केहि साथीहरुले स्वत:स्फूर्त रुपमा जिम्मा लिन्थे, कुनै औपचारिक समिति वा संगठनको नाममा कार्यक्रम हुँदैन थियो। जे-जति कार्यक्रमहरु हुन्थे, आफैं बीचबाट हुन्थ्यो जान्नेले पनि गाउँथे-नाच्थे, नजान्नेले पनि गाउँथे-नाच्थे र दोहरी र अन्ताक्षरी हुन्थ्यो। यसरी सबै संलग्न हुन्थे, अथवा भनौं न सबैलाई ‘दशैं’ लाग्थ्यो।

यसपाली अलि फरक भयो। केहि संस्थाद्वारा घोषित रुपमै आयोजनाको जिम्मा लिएर कार्यक्रमको आयोजना गरिएको थियो। आयोजकहरुको परिश्रम र लगनको लागि धन्यबाद दिन चाहन्छु।

कार्यक्रमको बारेमा पछि कुरा गर्दै गरौंला। अहिलेलाई केहि फोटाहरु।






यस्तो बेलामा मलाई मैले ‘भूमिगत’ ब्लगिङ्ग गरिरहेको भएपनि हुन्थ्यो जस्तो लाग्छ। केहि समय पहिले‘नेसाज डे’मा पनि यस्तै अनूभूति भएको थियो।

मेरो मनको दशैँ

सबैलाई दशैंको हार्दिक मंगलमय शुभकामना ब्यक्त गर्न चाहन्छु! सबैको जिन्दगी अझ सफल, अझ समृद्ध र अझ सुखमय बनोस्।

(यहि प्रसंगमा मेरो दुई वर्ष पुरानो एउटा रचना राख्न चाहन्छु। एक-दुई अनलाईन फोरममा राखिसकिएको पनि हो। नयाँ लेख्ने हुती छैन अचेल! एक किसिमले 'हुतीहारा'नै भन्दिए हुन्छ मेरो अहिलेको अवश्थालाई!:P)


मेरो मनको दशैँ

मेरो मनको दशैँ विद्यालयमा दशैँ बिदा शुरु हुने केहि दिन पहिलेबाट शुरु हुन्छ । वर्षात सकिएको छ, धानको फाँट हरियोबाट पहेँलो हुने सूरमा छ, भटमासका बोटहरु र मकैका ढोडहरु उखेलेको बारी अझै रसिलो र मलिलो देखिन्छ र बिहानको हल्का चिसोले दशैँले कतै नजिकै लुकेर जिस्काइरहेको छनक दिन्छ। विद्यालयमा शुभकामनाका शब्दहरु लेखिएका पोष्टकार्डहरुको आदानप्रदान भइरहेछ, मनपर्ने शिक्षकहरु र मनपर्ने साथीहरुको भागमा मात्र यी पर्छन् र कुनै कुनैमा प्रेमको उद्घोष पनि हुनसक्छ।

दशैँ बिदा लाग्नुअघिको दिनमा हाम्रो विद्यालयमा विद्यालयब्यापी कार्यक्रम भएको त याद छैन, तर सबै कक्षाले आफ्नै ढंगले रमाइलो गरेर एक अर्काबाट छुट्टिन्थे। त्यस्ता कार्यक्रमहरुमा म चूट्कीला सुनाऊँथेँ। गान, बजान र नृत्य मेरो वशका कुरा होइनन् (मलाई आफू निरस भएकोमा सधैँ हीनताबोध भइरहन्छ।) । धन्न बच्चैमा पढेको "हमजाएगाको डायरी" ले चूट्कीलामा रस बसाईदियो र भीडभाडमा अलि अलि गफ लाउन जान्ने भइएछ।

बिदाका दिनहरुमा मेरा साथीहरु किताबमात्रै हुन्थे। दशै तिहारमा जूवा-तास नखेल्ने मान्छेलाई अनौठो जनावर मान्ने समाज छ मेरो। अभावले गाँजिएको मेरो बाल्यकालले मलाई किताबको छेऊमा पुर्यायो, तासको छेऊमा जानै नदिई। हुनत किताबको सोख पनि सस्तो थिएन मेरो लागि ।

फूलपाती, अष्टमी र टिकाका औपचारिकताहरुभन्दापनि मलाई दशैँको समयको मादकताले सधैँ सधैँ लठ्याउँछ। सबेरै बिहानको हल्का झण्डै पारदर्शी कुहिरो र मिठोसंग चसक्क घोच्ने चिसो हावा, उज्यालो दिनमा पहेँलिएर दौडिरहेको वतास, चँगाबुट्टे निलो एकदम निलो आकाश, हावाका पखेटामा झुण्डिएर उडिरहेको साँझ - के छ यी सबमा कुन्नि, जसले जिन्दगीका कठोरताहरुको माझमा पनि मेरो मनको भित्र, भित्र कतै, आशाको उज्यालो भरिरहन्छ।

र मेरो मनको दशैँको मध्यचोकमा मेरो मामाघर पर्छ। घर र छिमेकमा टिका थापिसकेपछि, मामाघर जाने यात्रा शुरु हुन्थ्यो, टिकाकै दिन। भक्तपुरको अलिक भित्री भागमा पर्ने मेरो मामाघर गाऊँ कालीटार (अहिले दधिकोट गा. वि. स. मा पर्छ जस्तो लाग्छ।) पुग्न ठिमीमा बसबाट ओर्लेर एक घण्टा जति हिँड्नुपर्छ। हनुमन्ते खोला तरेर तरकारीका फाँटहरु कटेर एउटा सानो उकालो काटेपछि गाम्चा शुरु हुन्छ। गाम्चाको सीरी (श्री?)को पसलको रौनकनै बेग्लै हुन्थ्यो। लँगुरबुर्जाका थुप्रै खालहरुमा मान्छेहरु झुम्मेर चिच्याईरहेका हुन्थे । हामीपनि बढीमा एक मोहरसम्म त्यहाँ बुझाएरमात्रै बाटो लाग्थ्यौँ। चर्खण्डी (?) सम्मको चौडा बाटो छोडेर, एउटा सानो खोला तरेर गोरेटो समात्ने बेलासम्म झमक्क साँझ परिसक्थ्यो। त्यतिखेरसम्म त्यो गाऊँमा टिका थाप्न जाने छोरी, ज्वाईँ र भाञ्जाभाञ्जीहरुको ठूलै जमात पनि भेट भइसक्थ्यो। ठूलाहरुको सञ्चो-विसञ्चो र ब्याबहारिक गफमा हाम्रो हल्लालाई पनि मिसाऊँदै हामी सकेसम्म छिटो मामाघर पुग्ने धूनमा बत्तिन्थ्यौँ। माथिबाट उज्यालो चन्द्रमाले जीवन्त जूनको वर्षा गरिरहेछ र तल धानका बोटहरु हामीलाई लजालु स्पर्श गरिरहेछन्। आज लाग्छ ती क्षणहरु आनन्दको सागरमा पौडिएका क्षणहरु थिए, संसारका सब पिडाहरुबाट मुक्त भएका क्षणहरु थिए, शायद समाधिका क्षणहरु थिए।

त्यसपछिका हरेक दशैँहरु जिन्दगीमा कहिल्यै नपुरिने घाऊ बेस्सरी चहराएर बित्ने गरेका छन्। एक घटस्थापनाको दुई दिन पहिले मेरी आमा; शान्त, शुशील र सुन्दरी आमा हामीलाई छाडेर बैँशमै, आफ्नो सपनाको घर सजाउन भर्खरै थाल्दा थाल्दै, गुँडमा बचेराहरु जम्मा गरिमात्रै सकेर तिनका लागि आहारा खोज्दा खोज्दै, ताराहरुको संसारतिर जानुभयो।

त्यो चोटको दुई वर्षपछिको दशैँमा होला, मलाई र मेरो माईलो (भाइ शिशु)लाई निलो पाईण्ट र निलै शर्ट आएको थियो। बाले हामीलाई मामाघर लिएर जानुभएको थियो। कलंकीबाट बस चढ्ने संभावनै थिएन, मान्छेहरु झुण्डिएर यात्रा गरिरहेका थिए नैकापतिरबाटै।

"म तिमीहरुलाई कथा सुनाऊँछु, हिँडेर जाऊँ है त ?"
"हस्।" बस चढ्ने रहर त छँदैथियो तर कथाको लोभले जित्यो।

बाले रामायणको कथा शुरु गर्नुभयो, शायद दशैँको शुरुवातको प्रसंगबाट होला। हामी कथामा यस्तरी एकाकार भयौँ कि बाटो कटेको पत्तै भएन। त्रिपुरेश्वर पुगेपछि ट्रलीबस चढ्न पाईयो। ठिमीमा ट्रलीबसबाट झरेपछि कथाको क्रम फेरि शुरु भयो। त्यो दिनको त्यो एकाग्रता, त्यो तन्मयता आजसम्म कहिँ कतैपनि दोहोरिएको छैन।

"अब हजूरबाले सुनाउनुहुन्छ तिमीहरुलाई कथा।" मामाघर पुगेपछि बाले भन्नुभयो।
'ल आओ, म सुनाउँछु कथा।" हजूरबाले कथा शुरु गर्नुभयो बाले रोकेको ठाऊँबाट। त्यो रात सपनामा हामीले पूरै रामायण देख्यौँ होला।

दशैँमा हामीले पाएको दक्षिणा भोलिपल्ट फर्कँदा ठिमी पुगेर सकिन्थ्यो। सडक नपुग्दैको एउटा पुस्तक-पत्रिका पसलमा "बालकोसेली" भन्ने पत्रिका र नयाँ बालकथाका पुस्तकहरु किनेपछि हाम्रो दशैँ हामीबाट बिदा हुन्थ्यो।

अब दिनहरु उहि रहेनन्। हजूरबा हुनुहुन्न, हजूरआमा हुनुहुन्न। हनुमन्तेको फाँटमा तरकारीहरु कम झुल्छन्, त्यहाँ आजभोलि राक्षसजस्ता कुरुप र विशाल ईँटाभट्टाहरु मलिलो माटोलाई चपाएर, उग्राएर धूवाँ फालिरहेका हुन्छन्। गाऊँको वातावरण झन् बिग्रेको छ। चियापसलहरुले चियासँगै जाँड रक्सीपनि बेच्न थालेको धेरै भयो। तन्नेरीहरु उद्देश्यहीन झल्लीरहेछन्। पिङ्ग मच्चिन छोडेको छ गाऊँमा, किनकि दिदी-बहिनी र भाऊज्यू-बुहारीले पिङ्ग खेल्ने वातावरण रहेन अब, जताततै जँड्याहा र गुण्डाहरुको बिगबिगी बढेको छ। र रातभर कुन घर कुन गाऊँमा बन्दूक पड्कने हो पत्तो हुँदैन।

मेरा धेरै दशैँहरु घर र देशबाट टाढा परदेशमा एक्लै एक्लै बितेका छन्। तर मलाई मेरो मनको दशैँले कहिल्यै छोडेको छैन। दिनमा बतासलाई रोकेर झुल्ने हरिया फाँटहरु अनन्तसम्म फैलिएका छन् मेरो मनमा। साँझको बतास घर अगाडिको अग्ला अग्ला काईँयो फूलका रुखहरु वरिपरि चक्कर मार्छ र रुखहरुलाई काऊकुती लागाएर आफैँ खित्का छोड्दै भाग्छ। अनि चन्द्रमा उदाएपछि आकाश र धर्तीको रुपको जुहारी चल्छ।

मेरो मनको दशैँमा म स्मृतिका गोरेटाहरुमा दायाँबायाँका मभन्दा अग्ला बोटका धानका बालाहरुसंग गफ गर्दै मामाघर गईरहेको हुन्छु।

****************************************************************************

1st NEA-JC Seminar on Current and Future Technologies

I am again very late to blog this! The seminar was on the 7th. It was really nice to get to know many new friends. In fact, most of them were not new, or I can say they were new "physically" only. I used to have e-mail communications and voice chats with them. Our NEA-JC meetings are in Voice Conference format. But knowing all of them "in person" was very exciting.

Let me share some photographs.

Achyutjee is conducting the program.


Lohani dai, our NEA-JC President welcomes all the participants. He is with Geo-Research Institute in Kobe.



Shobhakar dai and Netra Prakash dai. They were our key-note speakers. Shobhakar dai is affiliated to Global Carbon Project in Tsukuba. Netra dai is with Ehime University.


NESAJ President Rishabjee with his speech.




Ripendrajee, Badrijee, Latajee, Vedjee and Sudipjee with their presentations.


Madhusudan Bhai with his presentation.


The lunch in a nearby Nepali owned resturant was great! So was the talk.




The participation was small. But NEA-JC itself is a very small community. So the number wasn't much low, though some additions would be bettter. The presenations and discussions were very professional, lively and fruitful.

What I found is that, many of our friends didn't believe us. They thought we may not be able to organize the seminar at all, so they didn't come. But we have done it! Now our friends can believe us. I am sure, 2nd NEA-JC seminar will have much more participants. Our role as "pioneers" comes to the end now.

For more informations about NEA-JC and papers presented in this seminar, please visit http://www.neajc.org

I will also post the video of the seminar when I get it from Achyutjee.

आमा

आज मेरी आमाको पुण्यतिथि! मेरो मुटुभरिको श्रद्धाञ्जली मेरी आमालाई! आजभन्दा अठ्ठाइस वर्ष पहिले उहाँ हामीलाई टुहुरा बनाएर यो संसारबाट बिदा हुनुभएको थियो। म आफ्नो जिन्दगीको आठौं वर्षमा थिएँ।

मैले सुनेअनुसार १४-१५ वर्षकै उमेरमा उहाँको विहे ३४ वर्षका मेरा पितासंग भएको थियो। म भन्दा माथी एउटी दिदी हुनुहुन्थ्यो रे। दिदी दुई वर्षकी नहुँदै कुनै रोगले बित्नुभएको रहेछ। म जन्मँदा आमा वीस वर्षकी हुनुहुन्थ्यो भनेपनि, उहाँले हामीलाई छाडेर जाँदा भर्खर २५-२६ मै हुनुहुन्थ्यो होला। त्यो उमेर मर्नुपर्ने उमेर होइन! त्यो एउटा अन्याय थियो-आमामाथि र हामीमाथि! हाम्री ममतामयी, यौवना, सुन्दरी आमाले धेरै वर्ष बाँच्न पाउनुपर्थ्यो, आफ्ना लालाबालाहरुको उन्नति र खुशी देखेर, नातीनातिनाहरुसंग खेलेर सन्तुष्ट हुँदै स्वाभाविक मृत्युवरण गर्न पाउनुपर्थ्यो! हामीले एउटा सुखद बाल्यकाल पाउनुपर्थ्यो!

बाल्यकालमै बिछोडिनु परेकाले आमासंगका सम्झनाहरु त्यति धेरै छैनन् मसंग। एउटा सम्झनामा म गाउँको स्कूलमा पढ्न पठाइएको हुन्छु। अत्यन्त लजालु भएकोले दिनभरि कक्षाको एउटा कुनामा एक्लै बसेर छुट्टीको घण्टी बज्नासाथ हावासरी सोझै हाम्रो बोरेखेतमा पुग्छु जहाँ आमा घाँस काटिरहनुभएको छ। म घाँस बोकेकी आमाको पछिपछि घर फर्कन्छु अनि आमाले दिएको सेल-चिउरा खाजा खान्छु। अर्को सम्झनामा म नारनथान(बूढानीलकण्ठ)को मेलामा आमासंग गएको र साँझ परिसकेपछि घर फर्केको सम्झिन्छु। अर्को सम्झनामा हजुरआमाद्वारा तथानाम गाली गरिएको भाइ रुँदै आएर आमाको काखमा बसेको र आमाले मायाले उसलाई फकाएको सम्झन्छु।

अनि एउटा सम्झनामा आमा अगेनामा रोटी पकाइरहनुभएको छ। हामी नजिकै बसेर उहाँलाई पिरोलीरहेका छौं।
“तीमीहरु मलाई धेरै नपीर है! म मर्दिन्छु नि फेरि?!” आमा हामीलाई धम्की दिनुहुन्छ।
“मर्नी भन्या के? कसरी मर्नी?” हामीलाई के थाहा?
“यी यसरी!” आमा आफ्नो जिब्रो अलिकति निकालेर टोकेझैं गर्नुहुन्छ र दलिनतिर हेरेर आँखा पल्टाएझैं गर्नुहुन्छ। हामी खित-खित-खित हाँस्छौं, आमा पनि हाँस्नुहुन्छ।

आमाले त हामीलाई जिस्काउनुभएको मात्रै थियो, तर नियतिले उहाँलाई साँच्चै मा-यो! हाम्रो जिन्दगीमा, बाको जिन्दगीमा कुनै विशाल पहाड खस्यो। डेढ वर्षको अन्तरका चार छोराछोरी थिए मेरी आमाका। डेढ वर्षको भाइलाई मामाघर लगियो। बाँकी हामी बाको संघर्षका साक्षी बन्न घरै बस्यौं। हामीलाई हुर्काउन र आमाको अभाव पूरा गर्न बाले गर्नुभएको संघर्ष कुनै तपस्याभन्दा कम छैन।

हामीलाई आमाको निधनको कारणका बारेमा कहिल्यै कसैले केहि पनि भनेन। हाम्रो अगाडि कुरा चलेपनि एकदम अप्रत्यक्ष कुरा हुन्थ्यो। पछि मैले बुझेअनुसार, कुनै कच्चा सुडेनीको भर पर्दा अति रक्तश्राव भएर उहाँको निधन भएको थियो। प्रत्यक्ष देखिने कारण यो भएपनि अप्रत्यक्ष तर खास जिम्मेवार कारणहरु अरुनै छन्। तिब्र घृणा पालेर बाँचिरहेको छु म ती कारणका कारकहरुसंग! तर आमा, मेरी आमा फेरि फर्केर आउनुहुन्न!!

मलाई याद छ, आमाले मध्यरातमा हामीलाई छोड्नुभएको थियो। अलिअलि झरी पनि थियो। मस्त निद्रामा रहेका हामीलाई हतार-हतार काकाको घरतिर ओसारिएको थियो। बा डाँको छोडेर रोइरहनुभएको थियो। ‘लाशलाई ढोकाबाट निकाल्न हुन्न!’ भन्दै मेरी आमालाई झ्यालबाट निकालिएको थियो। अलि-अलि बुझ्ने मैमात्र थिएँ, तर म रुन सकिरहेको थिइन। मेरा अबोध भाइबहिनीहरुलाई त झन केहि थाहा थिएन, उनीहरु निद्राको संसारमै थिए रातभरि।

भोलिपल्ट बिहान भेला भएका काकीहरु, ठूलोआमाहरु हामीलाई अँगालेर खुब रोएका थिए। पछिसम्म पनि हाम्रो जिन्दगी शिशिर-वसन्तको कथाजस्तो भयो भन्दै हामीलाई अँगालेर रुनुहुन्थ्यो उहाँहरु (माइलो भाइको नाम शिशिर)। उहाँहरुमध्ये कति अहिलेपनि मलाई देख्दा रुनुहुन्छ मेरी आमालाई सम्झेर। आमा असाध्यै मिलनसार हुनहुन्थ्यो रे। अनि म मेरी आमाकै नाक-मुख-अनुहार र हातखुट्टा लिएर जन्मेको छु रे। त्यसकारण मलाई देखेपछि उहाँहरुलाई आमाको याद आउँछ रे असाध्यै।

आमाको निधनको असर हामी सबैलाई प-यो तर सबैभन्दा बढी मेरी बहिनीलाई प-यो। आमा बितेको दुई-तीन वर्षसम्म पनि आफ्नो बालसुलभ बोलीमा ‘भोलि थुली आउँछे, पापा ल्याउँछे।‘ भनेर भनीरहन्थी ऊ। कतिचोटि भित्तामा झुण्डिरहेका आमाका लुगाहरु देखाएर ‘थुलीको नाना’ भन्थी र बा भक्कानिएर रुनुहुन्थ्यो धेरै बेरसम्म।

ऊमात्रै हैन हामी पनि आमालाई ठुलीनै भन्थ्यौं। आमा मामाघरकी जेठी छोरी भएकोले ठुली भनेर बोलाउँथे सबैले। हामीले त्यहि नाम टिपेका थियौं।

तस्बीरहरुको चलन त्यति थिएन गाऊँमा त्यो बेला। आमाको एउटा तस्बीर थियो अर्धकदको र श्यामश्वेत, बाको संचयकोषको पुस्तिकामा टाँसिएको। त्यो बाहेक अरु कतै पनि देखेको थिइन धेरै वर्षसम्म। केहि वर्ष पहिले मुमाले (काकीलाई मुमा भन्न सिकाइएको हो सानैदेखि हामीलाई) अर्को एउटा सानो तस्बीर देखाउनुभएको थियो, आमा आफ्नी सासू र दुईटी देउरानीहरुसंग उभिनुभएको छ त्यसमा। एकदम कोमल अनुहारले त्यो तस्बीर आमाको बिहे लगत्तैको हो भन्ने बताउँछ। तस्बीर मुमाले मलाई दिन मान्नुभएन। अब नेपाल जाँदा खोसेर ल्याउँ जस्तो पनि लाग्छ। तर मुमाका पनि आफ्नै सम्झनाहरु जोडिएका छन् होला आमासंग, चित्त दुखाउनु भएन।

त्यसपछिका दिनहरु कहिले सुखमय भए, कहिले दुखमय भए, सबै दिनहरुको आ-आफ्नै कथा छ। आमाको अभावको नपुरिने घाउ त भित्र मुटुमा सधैं छँदैछ। मलाई आमाको यादले कहिल्यै-कहिल्यै छोडेको छैन। यस्तो कुनै दिन छैन जुन दिन उहाँको सम्झना नआएको होस्। छोरी जन्मेपछि झन बढी याद आउन थाल्यो। अचेल टुकुटुकु हिँड्ने छोरीको पछाडि कुदिरहँदा असाध्यै भावुक हुन्छु म। आमा कतै बसेर हेरिरहनुभएको छ होला जस्तो लाग्छ। सम्झिन्छु, आमा बाँचिरहनुभएको भए अहिले ५२-५३ की हुनुहुन्थ्यो। उहाँको कपाल आधी फुलिसकेको हुन्थ्यो होला। दशैंमा हामी सबैलाई टिका लगाइदिनुहुन्थ्यो होला। आफना नातीनीहरु आँगनमा खेलेको, उफ्रेको र नाचेको कति रमाएर हेर्नुहुन्थ्यो होला! बेलुका सुत्ने बेलामा उनीहरुलाई कति धेरै रमाइला कथाहरु सुनाउनुहुन्थ्यो होला!-----------------

लाग्छ कुनै विशाल मेलामा म आमासंगै हिँडिरहेको थिएँ। अचानक आमा कतै हराउनुभयो र म एक्लै भएँ। आमा खोज्दै रुँदै हिँडिरहेको बालकजस्तै छु म भित्र मनमा।

यो मेरो जिन्दगी मलाई आमाको खोजमा मैले गरिरहेको यात्राजस्तो लाग्छ।

अगतिलो ब्लगरका आफ्नै कुराहरु!

महिनैपिच्छे मेरा पोष्टिङहरुको संख्या घट्दो रहेछ। नियमित लेख्न सकिएको होईन। यस्तो अगतिलो ब्लगर भएर के गर्नु, बरु लेख्नै छोडिदिऊँ कि जस्तो पनि लाग्छ कहिलेकाहीँ।

भोलि (शनिवार) र पर्सी आफैं संयोजक भएको एउटा कार्यक्रममा लाग्नु छ। भोलि ओसाकातिर लाग्नुपर्ला। पर्सि Nepal Engineers' Association-Japan Chapter ले एउटा सेमिनारको आयोजना गर्दैछ 1st NEA-JC Seminar on Current and Future Technologies भन्ने नाममा। म संयोजक आयोजक कमिटिको तर 'खास संयोजक' भने अच्युतजी हुनुहुन्छ, सबै उहाँलेनै मिलाइरहनुभएको छ।

सोमवार बिदा भएकोले यहि कार्यक्रमकै बारेमा केहि लेख्नुपर्ला ब्लगमा पनि।

जाँदाजाँदै, एउटा सानो गजल (?)छोडेर जाऊँ। दुई शेरहरु धेरै पहिलेदेखि मनमा बोकेर हिँडिरहेको थिएँ। बल्ल-बल्ल, 'कनेर' दुई शेर थपेको छु।

नटुंगिने लहरहरु छन्
जोडिएका रहरहरु छन्

भ्रम रहेछ 'मूलबाटो' त!
सामु अझै डहरहरु छन्

हो, थाहा छैन, जिन्दगीमा
यस्ता-कति प्रहरहरु छन्

आजै हिँड्छु अर्को यात्रामा
टेक्न बाँकी शहरहरु छन्

'वीरबलको खिचडी', 'आकाशको फल आँखा तरी मर', -----

यस्ता उखानहरु नेपालीमा धेरै हुनुको कारण नेपाल र नेपालीको नियतिनै यस्तै दुर्भाग्यपूर्ण भएर होला! आखिर संविधानसभाको चुनाव नहुनेनै भयो मंसिरमा! यति नजिक आईसकेर पनि, यति तयारी भइसकेर पनि---! अब अर्को पचास-साठी वर्ष नहुन पनि सक्छ। हामी धेरै नजिक पुगिसकेका थियौं, तर यात्रालाई शून्यमै ल्याईपु-याए केहि 'पत्रु' दल र तीनका नेताले।

दोषको जिम्मेवारी धेरैको टाउकोमा जाला तर माओवादी भनिने दलको नेपाली इतिहासमा रहने अबको स्थान भनेको अपराधी, आतंकवादी र खलनायक बाहेक केहि पनि हुनेछैन। इतिहासमा आफ्नो सम्मानजनक स्थान बनाउने मौका दिएका थिए जनताले यिनीहरुलाई, यिनीहरुका विगतका हजारौं जघन्य गल्तीहरुका वावजूदपनि। तर माओवादीहरुले नेपाली जनतालाई अत्यन्त ठूलो धोका दिएका छन् र एकदिन जनताले अत्यन्त निर्मम तरिकाले बदला लिनेछन् यिनीहरुसंग।

संसारको इतिहासले के देखाउँछ भने उग्र वामपन्थीहरु र उग्र दक्षिणपन्थीहरुको रुप फरक फरक देखिएपनि सारभने एउटै हुन्छ। दुबै लोकतन्त्र, खुला समाज, वैचारिक स्वतन्त्रता र स्वतन्त्र संचार माध्यमहरुलाई देखिसहँदैनन्। दुबै अत्यन्त छुद्र र असहिष्णु हुन्छन्। दुबै अधिनायकवादी राज्यसत्ताका हिमायती हुन्। यसैले सारमा बर्माको जुन्टा, किम जोङ इल, ज्ञानेन्द्र र प्रचण्ड उस्तै हुन्। माओवादीहरुका अचेलका केहि ब्यबहारले सबै कुरा फेरि एकचोटि छर्लङ्ग पारेनन् र?

माओवादीको कथित 'क्रान्तिकारी' उग्र वामपन्थी अडानले सोझै फाईदा पुग्ने भनेको दरबारलाई मात्रै हो। हाम्रोजस्तो सानो, गरीब र कमजोर देशले लामो संक्रमणकाल थेग्न सक्दैन। अब उत्पन्न हुने राजनीतिक शून्यता र अराजकतामा मौका छोपेर बलपूर्वक आफ्नो 'एनिमल फार्म' कायम गरौंला भन्ने सपना पालेका होलान् उनीहरुले तर परिस्थिति ठीक उल्टो दिशातिर हिँडिरहेको छ। हामीले अहिलेसम्म भोगेकाभन्दा धेरै कठोर दक्षिणपन्थी सैन्यसत्ताको सम्भावना धेरै नजिक छ। त्यो नभएपनि देश राजनीतिक शून्यता र गतिहीनतामा जकडिनेछ र लामो हत्या-हिँसा-अराजकताले जर्जर हुनेछ। यस्तो परिष्थितिमा देशनै पनि बाँकी रहन्छ भन्ने के छ र?

आखिर देशलाईनै विनाशको संघारमा पु-याउने माओवादीको यो कस्तो 'क्रान्तिकारी' काइदा?!!!!!!!!!!!

अब कल्ले भन्न सक्छ माओवादीहरु सबैभन्दा प्रतिबद्ध 'राजतन्त्रवादी' होइनन् भनेर? चर्का कुराले सबै तथ्य ढाकिँदैनन्।

प्रदीपजीलाई बिदाइ!

ब्लग लेख्ने समय मिलेन यतिञ्जेलसम्म। (२९ सेप्टेम्बर)शनिवारनै हो, प्रदीप खत्रीजीको विदाईमा ओजोनेको ‘सपना’ मा भेला भएको। झरी परेर जाडो भएर हो कि किन हो, साथीहरु अलि कम भेला भए! प्रदीपजी बाहेक हामी अरु पाँचजना थियौं; सुदीप, प्रताप, सरोज, चोलेन्द्र र म।

साथीहरुलाई विदाइ गर्ने महिना बन्यो सेप्टेम्बर। प्रदीपजी अत्यन्त मिलनसार र विनम्र साथी। हुनत प्रदीपजी जापानभित्रैको अर्को शहरमा जाँदै हुनुहुन्छ, तैपनि नागोयाका दशैं, नयाँ वर्ष र अरु जमघटहरुमा उहाँको अनुपश्थिति निश्चयनै खट्किरहनेछ।

प्रदीपजीलाई सुस्वास्थ्य र निरन्तर प्रगतिको शुभकामना!

Solidarity with brave Burmese People! Down with the military junta!

The goddess of liberty herself is in prison! And 'Buddha' himself has come to the street to fight for freedom!

This animal regime should be dismantled and Burmese people should get freedom and democracy!

Shame on China, Russia and India! Well, China itself is a military regime, so we can't expect anything better. If the criminal Junta is successfull in repressing Burmese people again as in 1988, by Chinese backing, then the whole World should bycott the 2008 Olympic.

And we can't expect much from Russia which is heading again towards 'stalinism-putin style'!

And what is the so called 'largest democracy of the World' doing? Eyeing on Burmese resources like a vulture and selling weapons to the junta while armless Burmese monks and ordinary people are dying in the streets? Shame on you India! Do somethig to remove this junta from power, support Burmese people! Otherwise don't dream of becoming a superpower which is respected!

Let me post this article from The Independent;

John Bercow: This vile regime in Burma has to be confronted

Published: 26 September 2007

It is hard to believe the extraordinary courage of tens of thousands of Burmese people, led by Buddhist monks, who continue to protest peacefully across Burma against the savage, bestial regime which terrorises its people. Images of saffron robes filling the streets of at least 25 towns and cities in Burma are nothing short of inspirational.

At long last Burma, one of the world's most under-reported human rights tragedies, dominates our media – and has begun to claim the attention of our politicians. I returned last week from a visit to the India-Burma border, with the human rights charity Christian Solidarity Worldwide and my Parliamentary colleague Caroline Cox. I heard tales of unimaginable brutality. I met people from Chin State in western Burma who had fled for their lives bearing tales of daily fear and misery – a cocktail of torture, killings, forced labour and rape, combined with more insidious policies of forced marriage, religious persecution and cultural genocide served up by the military.

I met a boy who had been abducted by Burma Army soldiers when he was just three years old. His father was an opposition activist, and had escaped from jail. As bait, the regime held this boy in a cell with no windows and a mud floor in an army camp for eight hours. He was given neither food nor water. That is an example of the depths to which this despicable regime will plunge in order to cling onto its ill-gotten gains.

The litany of terror does not end there. I met a man whose son had been beaten and tortured so badly that he is now paralysed. Another man described how he had been hung upside down and tortured all night, his body swung repeatedly against a pillar.

While the regime's tactics may vary subtly throughout the country, its character is consistent. It has no compunction whatsoever about raping, torturing and killing its people. Prior to my journey last week, I have made two visits to the Thai-Burmese border in the past three years. There I met children who had seen their parents killed in front of them, and parents who had seen their children killed in front of them. I met people who had endured excruciating water torture. I heard tales of people who had been used as human minesweepers, forced to walk across fields of landmines.

Burma's junta is guilty of every conceivable human rights violation. It has the highest number of forcibly conscripted child soldiers in the world. It spends more than 40 per cent of its budget on the military, and less than 60p per person per year on health and education combined. Since 1996, the regime has destroyed more than 3,000 villages in eastern Burma alone. More than a million people have been forced to flee their villages, and are on the run in the jungle without adequate food, medicine or shelter. Gordon Brown's statement yesterday is to be welcomed. For the second time in two weeks, the Prime Minister has turned his attention to Burma. He has called for "immediate international action". His attention is unprecedented. No previous prime minister has specified action on Burma.

The Foreign Secretary, David Miliband, has called for Nobel Laureate Aung San Suu Kyi to be allowed to take "her rightful place" as Burma's elected leader. Her party, the National League for Democracy, overwhelmingly won the 1990 elections – but the illegitimate military regime rejected the results, imprisoned the victors and intensified its grip on power.

Now there are signs that that grip may be weakening. But fine words from world leaders are not enough. An urgent, explicit and robust challenge to the butchers of Rangoon is a vital prerequisite of progress.

Most importantly, the UN Security Council must address the crisis in Burma. Yesterday Buddhist monks marched to the UN offices in Rangoon, pleading for the Security Council to act. A binding resolution should be passed, setting out specific benchmarks, accompanied by deadlines, which the regime should meet. These include freeing Aung San Suu Kyi, releasing political prisoners, and starting meaningful dialogue with the National League for Democracy and the ethnic national groups about the transition to free and fair elections. The junta must be left in no doubt that it will be targeted as a pariah state if it does not comply.

The EU should strengthen its measures. Current EU sanctions are symbolic but they do not bite. Stopping European companies from investing in a pineapple juice factory is laughable when the junta is propped up instead by a surge of funds into the oil, gas and gem sectors. Such investment must be banned. Agreement on a stronger EU common position is desirable but, without it, the UK should act unilaterally.

Burma's neighbours should play their part too. India has until now pursued a policy that is both immoral and irresponsible. Refusing to criticise the regime, India has instead provided arms and military training. How can that be, in the nation of Gandhi and Nehru? Similarly, China and the Association of South-East Asian Nations must be prevailed upon to end their complicity with the thugs in Burma.

One man summed up his country to me last week: "We have no freedom. People always live in fear. We are prisoners in our own country. We urgently need democracy." The world urgently needs to hear that cry – and respond.

The writer is chair of the all-party parliamentary group for democracy in Burma

Photos from Yahoo news and BBC

भट्टजीलाई बिदाइ!

भट्टजी जापान छाडेर सिंगापुरतिर लाग्नुभयो अस्ति शनिबार। शुक्रवार साँझ एकजना नेपाली दाइको रेष्टुरेण्टमा बसियो केहि घण्टा उहाँ र अरु केहि साथीहरुका साथ।

भट्टजी एकजना आत्मीय साथी हुनुहुन्छ मेरो। जापान आएपछिका साढे चार वर्षका दौरान धेरै साथीहरु बने र आफू पनि कतिका नजरमा ‘साथी’मा दरिइयो होला। तर भट्टजी अलि अलग हुनुहन्छ। अहिलेसम्म कसैको पनि र कहिल्यै पनि चित्त दुखाउनुभएको छैन होला उहाँले। सबैसंग उत्तिकै मिलनसार र नेपाली समाजमा सबैको उत्तिकै प्रिय हुनसक्ने क्षमता उहाँसंग मात्रै छ।

ओजोनेको सपना रेष्टुरेण्टमा भएका दुई जापानी ग्राहकहरु पनि खाइभ्याएर हिँडिसकेपछि ‘हाम्रै’ भयो ‘पूरै’ रेष्टुरेण्ट। ‘चि---सो’ बियरले धोएका नयाँ-पुराना गफका साथ हामी बेपर्वाह हाँस्यौं र रमाईलो ग-यौं। साथीहरुले आफ्नो गाउँको कुनै ‘बुने’ को बारेमा रमाईला कुरा गरेको पनि याद छ। बीच-बीचमा नेपाली राजनीतिका बारेमा ताता-ताता बहसयुक्त सेसनहरु पनि नचलेका हैनन्। नेताहरुलाई यथेष्ट गाली गरियो सधैंजस्तै। प्रशान्त तामाङ्गको पक्षमा नेपालमा चलेको लहर राष्ट्रिय नभएर भाषिकमात्रै हो र नेपाली मानसिकता अझै पनि पहाड केन्द्रित हुन नछाडेको प्रमाणित गर्ने अर्को एउटा घटना मात्रै हो भन्ने निचोड पनि निक्लेको हो। (यसबारेमा बाँकी कुरा पछि गर्दै गरौंला, समय मिले।)

भट्टजी लगभग एक दशकपहिले जापान आएदेखि अहिलेसम्मका बिभिन्न घटनाहरु र जापानको बारेमा उहाँका बदलिएका धारणाहरु पनि सुन्न पाइयो। अनि जापानी भाषाको सीमित ज्ञानका कारण कतिचोटि उत्पन्न भएका हाँसो उठ्दो परिष्थितिहरु, 'मिसअण्डरस्ट्याण्डिङ'हरु सुनेर पनि खुब हाँसियो।

अन्त्यमा भट्टजीको स्वरमा ‘अल्झेछ क्या रे पछ्यौरी----‘ सुनेपछि बिदाइ कार्यक्रम सकियो।
र नागोयामा भविष्यका दशैं र नयाँ वर्ष (वैशाख १) का ठूला जमघटहरु र अरु साना जमघटहरुमा नारायण गोपालका गीतहरु मिठो स्वरमा नगुञ्जने भए भन्ने चिन्ता पनि बढायो यो गीतले।

भट्टजीलाई निरन्तर सुस्वास्थ्य र प्रगतिको शुभकामना!

माओवादीको कथित सत्ता वहिर्गमन

केहि दिन पहिला पहिलो पटक, छोटो-दुइ दिनेनै सहि- जापानको ‘तोहोकु’ (उत्तर-पूर्व) को यात्रा गरिएको थियो र त्यसकै बारेमा केहि लेखौंला भन्ने सूर थियो ढिलै भएपनि। तर नेपाल भनिने मेरो देशको नियतिले लिन थालेको अझ ओरालो बाटोले मनै बिगार्दियो र केहि पनि लेख्न मन लागेन। बाहिर बस्दा त मन यस्तो झसंग हुन्छ, नेपालभित्रै बसेर जिन्दगीको संघर्ष गरिरहेकाहरुले कसरी जोगाइरहेका होलान् आफूलाई पागल हुनबाट?! सलाम गर्न चाहन्छु म ती सबैलाई!

अन्तत: माओवादीहरुले सरकार छोडेका छन् र आंशिक रुपमा सडकमा फर्किएका छन् ( संसद त अझै छोडेका छैनन्!)। अब बिस्तारै फेरि जंगल पनि पस्लान्, के भन्न सकिन्छ र?!

माओवादीले सरकार छोड्नुको जुनसुकै बहाना बनाएपनि आउने संविधानसभामा हुने आफ्नो निश्चित लज्जाजनक हारनै हो भन्ने कुरा कसैबाट पनि लुक्न सक्दैन, कसैले आँखै चिम्लिन्छ भने त्यो बेग्लै कुरो हो। जंगलबाट शहर पस्दाताका माओवादीहरु के सोच्थे भने पूरै देश हाम्रो मुठ्ठीमा छ, जनताले हाम्रो जयजयकार गरिरहेका छन्, बन्दुक छोडेपनि भयो अब, चुनावैबाट सत्ता आफ्नै हुन्छ। तर यो भ्रमको पर्दा च्यातिन डेढ वर्ष लागेछ। हिजो माओवादीले मन जितेर हैन तर्साएर, हतियार र मूढे बलका भरमा केहि क्षेत्रमा गढ बनाएका थिए र तीनै माध्यमहरुबाट देशभरिनै त्रासमय रुपमा आफ्नो उपस्थिति देखाएका थिए। फेरि उनीहरु जंगलमा भएकाले उनीहरुको बारेमा सबैलाई सबै कुरा थाहा हुने स्थिति पनि थिएन। शहरमा मस्ती गरिरहेका कतिपय ‘वुद्धिजीवि’हरु हावा भरेर माओवादीको आकार बढाइरहेका थिए, (आफ्नो नजिकको कोहि नमरुञ्जेल जति वुद्धिविलास गरे पनि भो!)।

‘—पहली बारिशमें ही सब रंग उतर जाते हैं—‘ भनेझैं एक घटनापछि अर्को घटनाहरुले पर्दाहरुलाई पखाल्दै माओवादीको वास्तविक ‘शक्ति’लाई उदाङ्गो पारिदिएका छन्। हो उनीहरुसंग हतियार त रहेछ, तर वास्तविक र भरपर्दो-दिगो राजनीतिक शक्ति हुनका लागि चाहिने जनाधार भने पटक्कै रहेनछ। रोल्पा जुन ठाउँलाई उनीहरु आफ्नो राजधानी भन्थे, त्यहि ठाउँमा चुनाव हार्ने निश्चित छ उनीहरुले। हतियारका भरमा जनतालाई धम्क्याएरमात्रै उनीहरु हावी देखिएका रहेछन् भन्ने स्पष्ट भइसकेको छ।

यो बोध माओवादीलाई पनि एक महिना जति पहिला भयो। त्यै ‘बोधिज्ञान’को परिणाम थियो प्रचण्ड र बाबुरामले एउटा अन्तर्कृया कार्यक्रममा लाजै नमानी खोकेको बोली- “हाम्रो पक्षमा जन-उभार हुँदा चुनाव गराइएन, अहिले हाम्रो पक्षमा जन-उभार नहुँदा चुनाव गराइदैँछ।‘ वाह! क्या ‘जोक’! यहाँनिर एक दुईटा कुराहरु। त्यतिखेर त्यस्तो ‘ब्यापक जन-उभार’ आफ्नो पक्षमा हुँदा चुनाव गराउन किन सकेन माओवादीले? यो त माओवादीको कमजोरी भएन र? अब फेरि माओवादीको पक्षमा जन-उभार कहिले आउँछ र चुनाव गर्ने? त्यतिखेरसम्म एमाले-काँग्रेसको पक्षको जन-उभार घट्यो भने यहि तर्कले तिनले पनि चुनाव सारे भने के गर्ने नि? यो अत्यन्त बच्काना कुरा गरेर माओवादीहरुले विगत डेढ वर्षमा कमाएको धेर-थोर राजनीतिक पूँजीलाई आफैले सोझै रसातलमा पु-याएका छन्।

फेरि अर्को कुरो, माओवादी कस्तो दल हो, जस्को जनाधार छ महिनामै पत्तासाफ हुन्छ?! कुनैपनि राजनीतिक दललाई जनाधार बनाउन लामो समय लाग्छ र बनिसकेपछि त्यति सजिलै त्यो नाश पनि हुँदैन। वास्तवमा माओवादीको कुनै जनाधारनै छैन, उसले बनाउने कोशिशपनि गरेको छैन र हतियार र चर्का कुराको भरमा देखिएको तामझामलाईनै जनाधार मान्ने भूल गरिरहेको छ। हो सबैलाई थाहा छ माओवादी भूमिगत राजनीतिबाट आएको हो, तर खुला राजनीतिलाई पनि ‘भूमिगत’ आँखालेनै हेर्नु उस्को ठूलो भूल हो। तर माओवादी आफ्नो भूल स्विकार्न तयार छैन।

२२ बुँदे भनिने उनीहरुको नयाँ मागपत्र मैले एकचोटिमात्रै पढेको छु। मलाई नेपाली दलहरु र तीनका नेताहरुले लेखेका-बोलेका धेरैजसो कुराहरु पढ्नै मन लाग्दैन, पढिहालेपनि दोहोराएर पढ्न मन लाग्दैन। कतै मैले Psychologist को परिभाषा पढेको थिएँ; “Someone who explains to you the things that you understand using the words that you don’t understand.” कि त्यस्तै केहि भन्ने। नेपाली राजनीतिक लेखोटहरु त्यस्तै हुन्छन्। यो २२ बुँदेमा धेरै कुरा ठीकैपनि छन्। तर माओवादीले मौका पाउँदा यी सबैलाई छोड्न तयार भएकै हो। मधेश र जनजातिका समस्यालाई सरकारले समाधान गर्नसक्ने छाँट देखिएपछि र संविधानसभाको चुनाव साँच्चिकै हुने छाँट देखेपछि उनीहरु फेरि उचालिएकामात्रै हुन्।

रायमाझी आयोगका दोषीलाई कारवाही गर्ने कुराको प्रसंग, यो सहि छ। हो त्यसबाहेक पनि यो देशमा विकराल दण्डहीनता छ। तर यसका पछाडि के अरु दलहरुमात्रै जिम्मेवार हुन् त? कथित जनयुध्दकालमा शाही सेनाका तर्फबाट मात्रै हैन, माओवादीका तर्फबाट पनि उस्तै ज्यादतीहरु धेरै भएका छन्। माओवादीहरु आफूले गरेका ज्यादतीप्रति सबैले आँखा चिम्लिदिउन् भन्ने चाहन्छन्। यदि उनीहरु दण्डहीनताको अन्त्य चाहन्छन् भने किन आफूभित्रैबाट शुरु गर्दैनन्? निर्दोष जनतामाथि ज्यादती गर्ने आफ्ना कार्यकर्ता र कमाण्डरहरु अथवा जिम्मेवार जोसुकैलाई किन कारवाही गर्दैनन् र जनताको सामु राख्दैनन्? विगतमा धेरै चोटि के देखिईसकेको छ भने माओवादीले आफ्ना दलभित्रका अपराधीहरुलाई सधैं जोगाएको छ र उल्टो संरक्षण गरेको छ। यो परिष्थितिमा दण्डहीनताको माग गर्न उसंग कुनै नैतिक आधार छैन। (तर यहाँ मैले दण्डहीनता कायम रहोस् भन्न खोजेको भने हैन।) भैरवनाथ गणका अपराधीहरुलाई कडाभन्दा कडा सजाय हुनुपर्छ भने बाँदरमुढेका अपराधी अथवा मुक्तिनाथ अधिकारीका हत्याराहरुलाई कारवाही हुनुपर्छ कि पर्दैन? दण्डहीनताको यो शृंखलाले नटुंगिने छाँट लिईसकेको छ। माओवादीको सिको गरेर आज जन्मिरहेका अनगिन्ती हतियारधारी समूहहरुसंग जे गरेपनि कारवाही भोग्नुपर्नेछैन भन्ने आत्मविश्वाश देखिन्छ र जनतामा पनि अपराधका लागि कोहि दण्डित हुन्छ भन्ने कुरामा बिल्कुल भरोसा छैन।

एउटा राजनीतिक दलको इमान्दारिता उ आफूले गरेका सम्झौतामा कत्तिको टिक्छ भन्ने कुराले देखाउँछ। माओवादी यो परीक्षामा अनुत्तीर्ण भएको छ। हो, राजतन्त्रको छिनोफानो गरेपछि मात्रै संविधानसभाको चुनाव गरेको भए सबैभन्दा राम्रो हुनेथियो। तर अहिलेको संसदले घोषणा गरेर होईन, ‘सेरेमोनियल’ र गणतन्त्रको बीचमा बकाईदा जनमत संग्रह गरेर। त्यो बेलामा एमालेको यस्तै प्रस्तावमा माओवादी किन सहमत भएन, ताज्जुब लाग्ने कुरा छ। जनमत संग्रहको आधारमा आएको गणतन्त्रले सजिलै राष्ट्रिय-अन्तर्राष्ट्रिय बैधता पाउने थियो, अन्य माध्यमका तुलनामा। त्यसपछिका माध्यमहरुमध्ये संविधानसभालाई जनादेशप्राप्त एउटा निकाय मान्न सकिन्छ, तर अहिलेको संसदसंग त्यो नैतिक आधार छैन। यो ‘नयाँ’ संसद हैन, पुरानै हो। सात दलका पुरानै घिनलाग्दा अनुहारहरु छन् र माओवादी बन्दुकका भरमा पुगेको हो, जनताको मतबाट होईन। अब चुनावमा कतिलाई जनताले धूलो चटाउने हुन् थाहा छैन। यो संसदले गणतन्त्र घोषणा गर्नु भनेको त्यो गणतन्त्रले बैधता नपाउनु र प्रकारान्तरले राजतन्त्रलाई जोगाउनु र बलियो बनाउनु हो। त्यो बेलामा असहमतिका बुँदाहरु लेखेपनि एमाले सम्झौतामा अडिएको छ। एउटा परिपक्व राजनीतिक दल हुनुको लक्षण हो यो। (यहाँनिर के स्पष्ट पारौं भने मेरो एमालेसंग केहि लिनिदिनु छैन। म आफ्नो ब्यक्तिगत विचार प्रकट गर्दैछु।)

युद्धविराम सम्झौताको उल्लंघन पनि माओवादीले जति गरेको छ, त्यसको एक अंश पनि सरकारले गरेको छैन (माओवादी इतर पक्ष भनौं न, किनभने अस्तिसम्म त माओवादी आफैंपनि सरकारमा थियो!)। नेपाली सेना चूपचाप ब्यारेकमा छ डेढ वर्ष यता तर ‘लाल सेना’ कथित ‘वाइसीएल’को नाममा देशभरि आतंक मच्चाउन ब्यस्त छ। आफैं सरकारमा गइसकेर पनि माओवादीले समानान्तर सरकार चलाउन छाडेन, आतंक मच्चाउन छोडेन र जनतालाई दु:ख दिन छोडेन। कस्तो राजनीतिक दल हो यो माओवादी?!

बिगतमा लाग्दै आएको आरोपजस्तै माओवादी जानी-नजानी फेरि पनि दरबारलाई बलियो बनाउने काम गर्दैछ। माओवादीको नेतृत्व कुनै ‘डबल रोल’मा त छैन, जनताका छोराछोरीलाई क्रान्तिको सपनामा होमेर आफूभने दरबारसंग घाँटी जोड्ने?! यो शंकालाई भरथेग गर्ने आधारहरु धेरै भेट्न सकिन्छ उनीहरुको ब्यबहारबाट। हिजो बहुदलको विरुद्धमा राजा विरेन्द्रसंग ‘कार्यगत एकता’ थियो भनेर खुल्लमखुल्ला सगर्व भन्छन् उनीहरु। आजपनि त्यस्तै कथित ‘कार्यगत एकता’ छैन भन्ने कुराको के निश्चितिता छ? जहाँसम्म उनीहरुका चर्का नाराहरुको कुरा छ, ‘घरमा स्वास्नी कुट्नेहरु बाहिर निक्लेपछि सबैभन्दा ठूलो स्वरमा नारी स्वतन्त्रताको भाषण ठोक्छन्।‘ भनेजस्तै पनि हुनसक्छ। अर्कोतिर, उनीहरुले दरबारसंग ‘कार्यगत एकता’ नगरीकनै चर्का कुरा गरेका हुन् भने पनि उनीहरुको उग्र वाम चिन्तन र ब्यबहारले सघाउने भनेको उग्र दक्षिणपन्थी राजतन्त्रवादीहरुलाईनै हो।

यो पनि हुनसक्छ, माओवादीहरु साँच्चै अझैपनि नेपालमा आफ्नो एकदलीय तानाशाही लादेर नेपाललाई पनि उत्तर कोरियाजस्तै ‘एनिमल फार्म’ बनाउने सपना देखिरहेछन्। यो सपना देख्न छोडेहुन्छ माओवादीले! कुनैपनि रंगको अधिनायकवाद सैह्य हुनेछैन नेपालीलाई! पहेंलो राजतन्त्रबाट मुक्त हुनासाथ ‘रातो राजतन्त्र’मा जानु भनेको क्रान्ति हैन, प्रतिक्रान्ति हो र मध्ययुगतिरको प्रतिगमनमात्रै हो!

लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपाल-जिन्दावाद!
एकदलीय तानाशाही-मूर्दावाद!

The Moonlit Road

I wanted to do some work with my blog, actually I wanted to decorate it a little bit. I am using it totally ‘naked’ since I started blogging around four months ago. By ‘naked’, I mean I am using the one of the blooger-provided standard templates as it is, haven’t added anything to it, haven’t changed it at all.

I first removed the phrase “First Steps of a Newcomer in the Blogging World”. I am almost 4 months old now!

Thinking that it might be better to start the 'decoration' from the header, I googled for suitable images to use there. I wanted the image to match (or to be themed on) one of my short poems. I started by googling “moonlit evening” and got some images. I wasn’t satisfied with those images. Then googled “moonlit road” and was delighted to find the kind of image that I desired. But I couldn’t use it in the header, trimming it would make it useless.

It is actually a painting for sale (45 dollars).

According to the explanation provided with the image, it is based on Taoist teachings and represents some state of mind. I think I should put the original description here, it is very beautifully expressed.

The Infinite Way stretches before you. The path twists here and there, but always continues on--straight ahead. The moon casts a cool, yet inviting glow on the stark cliffs and fresh grass.

Original painting was done in acrylic on white canvas. It depicts a moment of Taoist thought; the Path, or the Way, captured in an almost alien landscape, just at moon-up. It could be any path, anywhere. And any of us might be walking it.

I can’t say I know much about Taoism or Lao-Tzu, its originator. I have read the English translation of collection of Lao-Tzu’s teachings. The book is called Dao De Jing. I don’t have capacity of understanding Tao philosophy completely but I was fascinated by the simple and short yet deeply revealing statements in that book.

A good ruler rules without ruling. ( Politicians/rulers should be humble.)

The importance of a room lies in the space covered by the walls, not in the walls. (Space or void is more important than the material).
-----------------
I also read the English translation of the teachings of Zhuang Zi, his most famous disciple. Also, O SHO has talked very affectionately about these two sages.

This image has rekindled my interest in Taoist teachings. I hope this time it stays longer than before!



************
And about my poem now. It was written on one of the last days of December of 1997 when I was working in a college in Pokhara. I was alone in my room preparing luggage for my next morning’s journey home for winter vacation. The moon was shining in the sky and the earth though cold was bright. The staff residence was frighteningly quiet although it was 9 PM only. I was feeling very sad and lonely (heavy drinking with Niranjan the previous night may have been contributing for that!)). I don’t know how I started thinking about life (which I don’t do normally!). Out of nowhere, these lines came to my mind and I wrote in my notebook.

"?"

जुनेली साँझ-
म यात्राको तयारीमा छु
लाग्छ म सधैंभरि यात्राको तयारीमा छु
भगवान् !
जीवन के हो ?
यात्रा वा यात्राको तयारी ?


A rough translation,

“?”

Moonlit evening-
I am preparing for a journey
I feel I am always preparing for a journey
O God!
What is life?
A journey or preparation of a journey?

I know my translation is very bad.


And my blog is still naked! I haven’t been able to decorate it at all! Some ‘How to ----‘ pages printed from Dummies Guide to Google Blogger lie silently somewhere ‘deep’ in my office bag. I hope they will see some daylight some day.

कथा- "एउटा सुन्दर यात्रा"

“ल म हिँडे बूढो! ढोका लगाउन आउनु त छोरी ले’र। हिँड्ने बेलाँ छोरीलाई चुप्प गर्नु परो।“
“पर्दैन, छोरीलाई थाहा नदी’कन जाउ। बेकाराँ रुन्छे एकछिन।“ तर आमा हिँड्न आँटेको थाहा पाएर छोरी ढोकैमा पुगिसकेछे।
“ल छोरी, बाइ-बाइ गर मामुलाई!” म छोरी बोकेर उभिएँ। छोरी हात हल्लाउँदै रुन थाली सधैंजस्तै।
*******************************************
“इसुका सुपा भित्रको एउटा रेष्टुरेण्टमा आरुबाइतो बोउसिउ देखेर फोन नं ल्या’की छु। म अब शनिबार, आइतबार काम गर्छु।“
“ठिकै छ नि, झण्डै डेढ वर्ष भईसक्यो तिमी घरको घरै भएको। गरे हुन्छ।“
चार महिना पहिला हाम्रो यस्तै घर-सल्लाहबाट शुरु भएको थियो उनको दुइदिने काम। छोरी पेटमा आएको केहि महिनाबाटै उनी घरमा बस्न थालेकी, त्यतिखेरसम्म त छोरी पनि एक वर्ष कटिसकेकी थी।
********************************************
छोरी फुलिएपछि उसलाई लिएर म भित्र पस्छु र छरिएका खेलौनाहरुको माझमा उसलाई छोडेर हिजो बेलुका धोएर मेशीनमै छोडिएका लुगा सुकाउन बरण्डातिर निक्लन्छु।

‘कता गएर लडी कि क्या हो?!’ छोरी अचानक च्याँठ्ठिएर रोएको सुनेर म हतारिएर भित्र पस्छु। अचेल कुर्सी, सोफा, टेबुल जता पनि चढ्न खोज्ने भएकी छे, कतिखेर कता चढेर लड्ने हो डरमात्रै लागिरहन्छ। कोठाको एउटा कुनामा बसेर रुँदै छे छोरी। लडेकी होइन रहेछ, आफू बस्ने सानो कुर्सी घिसार्दै हिँड्दा त्यसैले खुट्टा थिचेजस्तो लाग्छ। कुर्सी उ आफैंले हटाइसकेकी थिइ म पुग्दा। म आफूले देख्ने ठाउँमा ल्याएर राख्छु ऊ, उस्को कुर्सी र ऊस्का मनपर्ने खेलौनाहरुलाई।

बिहान खाजा खाएका भाँडाहरु माझ्न थाल्छु बेला-बेला छोरीतिर पनि आँखा लगाउँदै।
अचानक छोरी रमाएर उसको बालसुलभ शैलीमा खित-खित-खित हाँसेको सुन्छु। कतिखेर-कतिखेर मेरो आँखा छलेर बाथरुमभित्र पसिसकिछे। मैले अघि ढोका लगाउन ध्याननै दिएनछु। बाटाको पानी जगले उबाउँदै आफ्नो टाउकोमा, जीउमा हाल्दै थिई ऊ। लुगा सब भिजाईसकेकी थिई।

“तँलाई बदमाश, के ग-या यस्तो?!” म उसलाई तानेर बाहिर निकाल्छु र भिजेका लुगा सबै फुकाल्दिन्छु। ऊ अब झन खुशी भएर बाथरुमतिर पस्छे। 'भएन, नुहाइदिनै प-यो।' हरेक दिन साँझमा नुहाईदिने गरेको छौं, बिहान त्यति नुहाइदिएको छैन।

नुहाइदिइसकेपछि उसलाई फेरि कोठामा खेल्न छोडेर म अघि माझ्दा-माझ्दै बाँकी रहेका भाँडाहरु माझ्न जान्छु।

‘भएन अब, पकाउने मेसो गर्नु प-यो। पकाइसकेर बस्यो भने ढुक्क।‘ भाँडा माझिसकेर म पकाउने सूरमा लाग्छु।

‘यो बदमाश--- फेरि---!’ उ कोठाको पल्लो छेउको कुर्सीमा चढेर भित्ताको पोष्टर छुने बल गरीरहेकी हुन्छे र लड्ली-लड्लीझैं भैसकेकी हुन्छे। म टिभी खोलेर कार्टून आईरहेको च्यानेल छ कि कतै भनेर खोज्छु, कुनैमा पनि हुँदैन। यत्तिकै एउटा च्यानेल लगाएर उसलाई कुर्सीमा राखेर छोड्छु। ‘एकछिन त अल्मलिन्छे होली यसमा।‘

म अझै खाना बनाउँदै छु (साह्रै सुस्त छु म यो काममा!), छोरी गनगन गर्न थालेकी छे, टिभीले बाँध्न सकेन उसलाई। उ भान्छामै आउँछे र मेरो पछिपछि लाग्छे, मलाई समातेर लुटुपुटु गर्दै। कुनै उपाय बाँकी छैन मसंग अब, यसैगरी काम गर्नु बाहेक।

खाना बनाईसक्दा साढे दश बज्छ। अरु दिन उस्को होइकुएनमा खुवाउने समय एघार बजे हो। आधा घण्टाको लागि कोठा अगाडि निक्लन्छु म छोरी र एउटा ठूलो तर हल्का बल लिएर। भर्खर-भर्खर खुट्टाले हान्न जानेकी छे उसले, तर अझै पनि बढी हातैले बोकेर फ्याँक्न रुचाउँछे। छोरीसंग बल खेलेर, अगाडि-पछाडि कुद्दै ‘भेट्टाएँ--!’ खेलेर र कहिले उसलाई चरी देखाएर आधा घण्टा कट्छ।

अहिले रमाइलो ‘मुड’मा छे, खाना सजिलै खान्छे होला भन्ने मेरो सोचाइ गलत निस्कन्छ। गनगन गर्दै ‘खान्न, खान्न’ भनेझैं टाउको हल्लाउँदै कम्प्युटरतिर देखाउँछे। खाना खाँदा ‘यू ट्यूब’मा नेपाली लोकगीत हेर्ने बानी लागेको छ उस्को (आफूलाई सजिलो गराउन हामीलेनै लगायौं भनौं न अब साँचो कुरा गर्नुपर्दा!)। म एउटा बीस मिनेटजति लामो दोहरी गीत छान्छु, तर ऊ रुन थाल्छे, अचेल यो धेरै सुन्दा-सुन्दा मन पर्न छोडेजस्तो छ। धेरै नयाँ गीत खोज्न मलाई बाध्य पार्छे आज ऊ।

उसलाई खुवाएर म आफैंले पनि खाईसक्दा बाह्र कटिसक्छ। ऊ मेरो हात समातेर मेरो ध्यान तान्छे र ढोकातिर देखाएर ‘हुँ---हुँ’ गर्छे। बाहिर जाउँ भनेकी हो उसले।
“काँ बाहिर जानु नि अहिले, गर्मी छ बाहिर---!” तर ऊ मान्दिन, खुट्टा बजार्दै रुन थाल्छे। कसरी यो खुट्टा बजार्ने बानी आयो, थाहा छैन। बच्चाहरु बढ्दै जाँदा स्वाभाविक रुपमा आफैं आउने हो कि?
म उसलाई लिएर बाहिर निक्लन्छु। तर उसको सूर यहाँभन्दा परको रहेछ, मलाई भ-याङ्गसम्मै लान्छे तानेर र ‘तल जाऊँ’ भनेर माग गर्छे।

“तल जानु हुन्न बाबा, गर्मी छ एकदम। हिँड भित्र जाऊँ।“ तर ऊ डेग चल्दिन त्यहाँबाट।
“जानेभए आफैं जाउ, म भित्र गएँ, बाइ-बाइ!” उसलाई धम्की दिन्छु म र कोठातिर फर्किन आँटेजस्तो गर्छु।

तर मेरो मतलब गर्दिन ऊ, तल ओर्लिन सिँढीमा एउटा खुट्टो राख्छे र मतिर हेर्छे, ‘मलाई समात्न आउने भए आइज, नत्र म आफैं ओर्लिन खोजेर लडिदिन्छु, अनि थाहा पाउलास्!‘ भनेजस्तो गरेर। मेरो धम्कीलाई निस्तेज पारिदिन्छ उसको धम्कीले!

“बदमाश! कति दु:ख दिन जान्या होला---!” उसको हात समातेर ओर्लिन थाल्छु म।
तल पुगेपछि ऊ मेरो हात फाल्दिन्छे र सडकतिर दौडिन खोज्छे। उसको गति नियन्त्रण गर्न हम्मे-हम्मे पर्छ मलाई। एकदम रिसाउँछे पनि ऊ आफूले चाहेको जसरी स्वच्छन्द दौडिन नपाएकोमा।

ऊ घरनजिकैको एउटा उद्यानतिरको बाटो समाउँछे। ठाऊँ र दिशा अलिअलि सम्झिन सक्ने भईछे अब। एकछिन पछि-पछि लाग्छु म, एकमन लाग्छ ‘उद्यानसम्म लैजाउँ छोरीलाई, पिङ्ग खेल्छे, कुद्छे, रमाउँछे।‘ तर प्रचण्ड गर्मी छ, ‘यो गर्मीमा धेरै बाहिर राख्यो भने यो बिरामी हुन्छे।‘ म उसलाई बोक्छु र घरतिर फर्कन्छु। कोठामा पसुञ्जेलसम्म पनि ऊ रुँदै, छटपटाउँदै र रिसले मेरो मुख कोतर्दै, मेरो कपाल भुत्लाउँदै हुन्छे।

म कोठामा छरिएका खेलौनाहरु र लुगाहरु मिलाउन थाल्छु। रुवाइ रोकिईसकेको छ उस्को र ऊ मेरो लुगा समातेर मेरो पछि-पछि लागेकी छे। खुब मनपर्छ उसलाई यसो गर्न। हिँडिरहँदा आफ्नो ‘जिबरीश’ बोलीमा के के भनीरहेकी पनि हुन्छे।

एकछिनपछि ऊ आँखा मिच्दै रुन थाल्छे। मलाई थाहा छ, यतिखेरको रुवाईको कारण। ऊस्को सुत्ने समय भयो। पहिला अलि-अलि पढिएको मात्रै थियो, अहिले अनुभवनै भयो, बिरामी भएको बेला बाहेक बच्चाहरु एकदम नियमित समयतालिका अनुसार सुत्ने-उठ्ने गर्छन्। म हतार-हतार उस्को विछ्यौना मिलाइदिन्छु र उसको मुखमा ‘‘स्याबुरी’ राखिदिन्छु। एकछिनमै निदाउँछे उ।

ऊ ननिदाउञ्जेल उसलाई थपथपाउँदै विछ्यौनामा पल्टिँदा म पनि उँघ्न थालिसकेको हुन्छु। आज बिहान चार बजेतिर छोरी एकछिन गनगन गरेकी थिई। ऊ त एकछिन पछि फेरि निदाईहाली, हामी भने फेरि निदाउन सकेनौं। त्यसैले एकदम निद्रा लागेको छ मलाई। तर सुत्ने समय छैन मसंग! छोरी सुत्ने दुई-साढे दुई घण्टाभित्र धेरै काम गर्नु छ मैले। ‘बाथरुम सफा नगरेको धेरै दिन भईसकेको छ, ‘चौतारी’ पढ्नु छ, ‘कान्तिपुर’ पढ्नु छ, ‘ब्लग’मा केहि नलेखेको हप्ता कट्न आँटिसक्यो (बेकारमा थपिएछ यो बोझ जिन्दगीलाई!), कोहि साथी ‘लाइन’मा आए ‘च्याट’ गर्नु छ---‘। एक कप चिया बोकेर म कम्प्युटरको अघिल्तिर टाँसिन्छु।

अहिले बल्ल थाहा पाउँछु म आफू कति थाकेको रहेछु भनेर। पहिला-पहिला पूरै समय उनले छोरी हेर्दा ‘एकदिनभरि छोरी एक्लैले स्याहार त, कति गाह्रो हुन्छ!’ भनेर उनले भन्दा त्यसै हाँसेर उडाइन्थ्यो, अहिले बल्ल बुझ्दैछु।

पत्रिकाका खबरमा खासै मन जाँदैन, टाउके खबर (हेडलाइन) हरु मात्रै पढ्छु। अनि ‘चौतारी’ पस्छु। कोहि पनि नहुने समय भएछ। सबैभन्दा पछिल्लो पोष्ट पनि एक घण्टा पुरानो भईसकेछ। एक राऊण्ड चौतारीको हावा खाँदै गाम्लेका कुरा पढेर एक्लै हाँसिसकेपछि म फेरि कुर्सीमै ऊँघ्न थाल्छु।

दुईटा साथी त देखिएका छन् लाइनमा तर ‘भाँडमा जाओस् आज च्याट-स्याट पनि!‘

छोरी उठेपछि उसलाई लिएर म उद्यानतिर लाग्छु। गर्मी छ अझै, तर ‘यत्तिको गर्मीले त खासै फरक नपर्ला।‘ केहि अरु बच्चाहरु खेल्दै थिए। छोरी सोझै पिङ्गतिर जान्छे। म उसलाई पिङ्गमा राखेर मच्चाइदिन्छु। ऊ खुशीमा के के ‘जिबरीश’ बोल्न थाल्छे फेरि। म अगाडि गएर उस्लाई जिस्काउँछु र बेला-बेला पिङ्ग मच्चाइदिइरहन्छु।

“छुटेको हो तिमी?” उनको फोन रहेछ।
“हो। तिमीहरुका बाउ-छोरी छोरी काँ’ नि’ अहिले?”
“पार्कमा।“
“छोरी के गर्न लागेकी छे नि’?”
“पिङ्ग खेली अघाउञ्जेल। अहिले त्यो काठको घोडाजस्तो के जातीमा बसेर हल्लिराखेकी छे।“
“म त्यतै आउँ?”
“भयो अब, धेरै बेर भईसक्यो। बरु हामी घरतिरै आउँछौं।“

“छोरी, हेर त को आयो?” घरनिर उनी देखिन्छिन्।
“माम्मा---!” छोरीको अनुहार उज्यालो हुन्छ।
उनी अलिक परै उभिएर आफ्नो अँगालो फैलाउँछिन्। छोरी दोडिँदै उनीतिर जान्छे। उनी छोरीलाई उचालेर एकचोटि माथिसम्म पु-याउँछिन्, अनि काखमा लिन्छिन् र चुप्प गर्छिन्।

म मन्त्रमुग्धझैं हेरिरहन्छु। जिन्दगी मलाई कुनै अनवरत सुन्दर यात्राजस्तै लाग्छ।

***********************************

प्रयोग गरिएका जापानी शब्दहरु:

इसुका: काल्पनिक ठाऊँको नाम
सुपा: ‘सुपरमार्केट’ को जापानी बोली
‘आरुबाइतो बोउसिउ’: ‘पार्ट टाइम काम गर्नेहरुको आवश्यकता’
होइकुएन: बेबी केयर, किण्डरगार्टेन
स्याबुरी: (विशेष गरी) सुत्ने बेलामा बच्चालाई चुस्न दिइने चिज, अंग्रेजीमा Pacifier

कथा- "घाम ओर्लिएको छ सडकमा"

“छोरी अझै उठेकी छैन है!” म नुहाएर निक्लँदै सोध्छु उनलाई।

“उठेकी छैन। भर्खर कोल्टे फेरेर सुतेकी छे। अझै एक घण्टा उठ्ली जस्तो छैन।“

“आज पनि मलाई ढिला गराउने भई!” चिन्तित हुन्छु म।

“बदमाश बिदाको दिनचाहिँ पाँचै बजे उठेर दौडिन थाल्छे, अहिलेचाहिँ हेर न!” उनी छोरीतिर मायालु दृष्टि दौडाउँछिन्।

हामी खाजा खान थाल्छौं। हामीलाई लागेको मात्र त्यस्तो हो कि कुन्नि, बिदाको दिन छोरी चाँडै उठ्छे, अरु दिन ढिलोसम्म सुतिदिन्छे।

“उठाए हुन्छ नि अब, सात बजिसक्यो।“

“के उठाउनु, बच्चाको निद्रा, बिथोल्नु त्यति राम्रो नहोला।“ यो हाम्रो लगभग दैनिकजस्तो सल्लाह हो!

********************

“साढे सात भईसकेछ। मलाई ढिला हुन आँट्यो, केहि गर्नु छ मैले?” तयार हुँदैछिन् उनी। एउटा कम्पनीमा इण्टर्नशिप गर्दै छिन् उनी र साढे आठ बजेसम्म पुगिसक्नुपर्छ। यो तीन महिना छोरीलाई बिहान तयार बनाएर होइकुएन सम्म लाने जिम्मा मेरो छ। बेलुका उनी लिएर आउँछिन्।

“होइकुएनमा लानुपर्ने सामान मिलाईदेउ। अरु म गरौंला।“

“छोरीको बिछ्यौना यो ठूलो झोलामा छ। पाँचवटा ओमुचु र पोलिथिनको झोला छोरीकै पहेंलो ब्यागमा छ। टि-शर्ट एउटा र कट्टु एउटा हाल्न बाँकी छ, ड्रयरबाट झिके हुन्छ।“ बोल्दा-बोल्दै उनी ढोकासम्म पुगिसक्छिन्।

म ढोका लगाएर आउँछु। पहिला उसको ज्वरो नाप्छु, अनि बेबी केयरको नोटबुकमा तापक्रम चढाउँछु। ज्वरो त छैन। अनि अझै मस्त निद्रामै रहेकी छोरीलाई ओछ्यानबाट उठाएर काखमा लिन्छु। आफू एकदम निर्दयी भएजस्तो लाग्छ मलाई र पछुतोले भरिन्छु। तर अरु केहि उपाय छैन मसंग अब। एकदम ढिला भईसक्यो मलाई।

“छोरी! बाबा! उठ त अब!” म विस्तारै बोलाउँछु, उ अझै मस्त निद्रामा छे।

एक छिनपछि उ चल्मलाउन र आँखा मिच्न थाल्छे, अनि गनगन गर्दै ब्युँझिन्छे।

“उठ छोरी अब! पापालाई ढिला हुन्छ नि फेरि!”

भर्खरै पिसाब गरेकी रहिछे। म ओमुचु निकालिदिन्छु र उसलाई एकछिन त्यत्तिकै छोडिदिन्छु। उ अझै गनगन गर्दैछे। आज अलि बढीनै झर्किरहेकी छे, सधैं यतिखेर उठाउँदा हाँस्दै उठ्थी।

म उसको हात समातेर उसलाई वाश बेसीनतिर लैजान्छु। हात-मुख धुवाएर ल्याएर पानी खुवाउँछु। उसलाई उसको सानो रंगीन कुर्सीमा राखेर, खाना खुवाउँदा लगाउने –याले भिराइदिन्छु। अनि भान्छामा गएर हतार-हतार उसको खाजा तयार पार्न थाल्छु। हल्का तातेको पाउरोटीलाई मसिना-मसिना टुक्रा बनाउँछु, लिटो भन्दा यहि चाँडो होला जस्तो लाग्छ। अनि पाउरोटी र मनतातो दूध लिएर उसको अगाडि हाजिर हुन्छु। शुरुमा दुई-चार टुक्रा सजिलै खान्छे, पछि टाउको घुमाउन र झर्किन थाल्छे। कहिले हल्का हप्काएजस्तो गरेर, कहिले गीत गाएर फकाएर, कहिले ठूलो-ठूलो स्वरमा हाँसेर उसलाई भुलाएर सबै खुवाइछाड्छु। त्यसपछि अघि बनाएर बोतलमा बाँकी रहेको दूध उसैलाई दिन्छु। उ बोतलबाट दूध पिउन थाल्छे। अनि हतार-हतार बेबी केयरको नोट बुकमा हिजो बेलुका देखि अहिलेसम्मको उसको स्वास्थ्यस्थिति, खाएको खाजा आदिका बारेमा भर्छु र आफू लुगा फेर्न थाल्छु।

आफू तयार भएर उसलाई पनि तयार पार्दासम्म आठ बज्न पाँच मिनेटमात्रै बाँकी हुन्छ। ‘समयमा त आज पनि नपुगिने भइयो।‘ मनमा यहि मात्रै हुन्छ। ‘तैपनि हतार-हतार जाँदा पुग्न पनि सकिन्छ। आठमा हिँडे भने आठ बीससम्म त पुगिहाल्छु। अनि त्यहाँ तिन मिनेट अल्मलिएँ भने पनि दौडेर गएँ भने त साढे आठको ट्रेन पक्कै भ्याउँछु।‘ बेबी केयरबाट धेरै टाढा छैन ट्रेन स्टेशन। ‘भनेजस्तो कहाँ हुन्छ र, भ्याइन्न होला।‘

उसको र आफ्नो जुत्ता निकाल्दै हुन्छु म, केहि गन्हाएजस्तो लाग्छ। दिक्क हुँदै उसलाई उचालेरै सुँघ्छु म। नभन्दै हो रहेछ, दिसा गरिछे। फेरि कोठातिरै फर्केर उसलाई कार्पेटमा सुताएर ओमुचु फेर्दिन्छु।

“बदमाश! अघि त्यतिञ्जेलसम्म नगर्नी, अहिले हिँड्ने बेलाँ गर्नी?!” म भुत्भुताउँदै ओमुचु ‘गोमी हाको’मा हाल्न बरण्डातिर निक्लन्छु।

म फर्केर आउँदा छोरी कोठामा हुन्न। हिजो सुकाएर उठाएका लुगा सबै छरेर बास्केटलाई उल्टाएर हिँडिछे। ‘सुकेकै लुगा त हुन्, के होला र?’ भनेर छोड्दिन्छु।

तर भान्छामा पुगेर छोरीले अर्को विध्वंश मच्चाइसकिछे, त्यहाँको ‘गोमी हाको’ लडाएर फोहर सबै छरेर!

“छोड्---! के ग-या यो---?” साँच्चै झर्किँदै उसलाई पन्छाउँछु म। म झर्केको देखेर ऊ रुन थाल्छे। यो पनि यत्तिकै छोडेर हिँड्न आँटेको थिएँ तर यो गर्मीमा भान्छाको फोहरलाई यत्तिकै छोड्नु हुन्न भनेर सफा गर्न थाल्छु। फोहर सबै उठाउँछु, भुईँमा लागेको दाग भने नपुछी छोड्दिन्छु।

‘अब यो तालले त नौको ट्रेन पनि छुट्छ!‘ म ट्याक्सी बोलाउँछु।

अघि मेरो हप्काइले शुरु भएको छोरीको रुवाइ ट्याक्सी आइपुग्दासम्म बन्द भैसक्छ।

“खावाइ ने!” ट्याक्सी ड्राइभर छोरीलाई हेरेर बोल्छन्। छोरीलाई काम पुग्छ, ऊ फेरि गनगन गर्दै पिरल्ने पाराले रुन थाल्छे। सधैं त हाँस्थी कसैले बोलाउँदा, ‘आज देवी चढ्या छ यसलाई!’ म फुलाउने कोशिश गर्छु।

उसलाई फुलाउँदै गर्दा मेरो मनमा धेरै कुरा चल्न थाल्छन्। धेरै दिन भईसक्यो यसरी ढिला-ढिला जान थालेको। अफिसमा कसैले ठाडै त केहि पनि भनेको छैन अहिलेसम्म, तर खासखुस गर्न थालिसके। हाकिमले पनि थाहा पाईसक्यो होला यसरी म लगातार जसो ढिला आउन थालेको। कुनदिन ‘निक्ली’ भनेर कागत दिने हो! आफैंलाई पनि आत्मग्लानि हुन थालेको छ यसरी सबैको नजरमा कामचोर देखिन परेकोमा, एक किसिमले नेपालकै छवि बिगार्ने बनिएकोमा। ‘छोरीलाई संगै राखेर गाह्रो होला जस्तो छ, नेपाल पठाउनै प-यो, नसकिने भइयो!’ दिक्क मान्दै सडकतिर हेर्छु म। अघिनै उदाएको भएपनि घाम अझै सडकसम्म आईसकेको छैन, अग्ला घरहरुले अझै छेकेका छन्।

“ उ चरी हेर त छोरी, चरी आएछ नि!” केहि गरेर पनि नफुलिएपछि बाहिरतिर देखाउँछु म। चरी देखिने न त कहाँ हो र कंक्रिटको जंगलमा!

“देतेत, देतेत----“ उसको रुवाइ अचानक बन्द हुन्छ र ऊ ताली बजाएर गाउन थाल्छे। यो ‘देतेत, देतेत----' केहि पहिले एकदिन सुत्ने बेलाँमा मैले सुनाएको लोरीबाट टिपेकी हो उसले। वास्तवमा ‘ताराबाजी लै लै---‘ बाहेक मैले जानेको अर्को लोरी त्यत्ति एउटा मात्रै हो (उसकी आमाले दशौं लोरी जानेकि छिन्! )। त्यो पनि बिर्सेको थिएँ, सम्झेको धेरै भएको छैन।

आइज चरी लैजा कान

हाम्री छोरीलाई गोसाईँथान

गोसाईँथानमा के के छ?

चरीले लौरी टेकेछ-----

यो लोरी पनि मैले जानेको यत्तिमात्रै हो। यसमै म जेपनि थप्दिन्छु, जस्तो ‘आर्याच्यानले देखेछ, मिकीच्यानले देखेछ, मामुले पनि देखेछ, पापाले पनि देखेछ, अंकलले पनि देखेछ, अण्टीले पनि देखेछ---‘ आदि। अनि उसले ‘देतेत’ भन्न जानेकी छे। ‘चरी’ भन्ने शब्द सुनेपछि उ ‘देतेत, देतेत’ गर्न थालिहाल्छे।

छोरी आफ्ना साना कोमल हातहरुले ताली बजाउँदै ‘देतेत, देतेत’ गर्दैछे, उसको अनुहार उज्यालिएको छ। बाहिर अग्ला घरहरु नाघेर घाम बल्ल सडकमा ओर्लिन थालेको छ। मेरो मन पनि उज्यालिन थाल्छ। ‘किन नेपाल पठाउनु छोरीलाई?! बरु अलिक लचिलो कुनै काम खोज्छु र यो काम छोडिदिन्छु। केहि लागेन भने ‘घण्टे’* हुन तयार छु। छोरी त आफैंसंग राख्नुपर्छ----! यत्री त बनाईयो, अब झन सजिलो होला हुर्काउन---!’

अनि म पनि हल्का ताली बजाउँदै छोरीसंगै गाउन र हाँस्न थाल्छु,

आइज चरी लैजा कान

हाम्री छोरीलाई गोसाईँथान

गोसाईँथानमा के के छ?

चरीले लौरी टेकेछ-----

हामी बाउ-छोरी अचानक खुशीले गाउन थालेको देखेर चालक दंग परेर ऐनाबाट हेर्दैछन् हामीलाई।

घाम पूरै ओर्लिसकेको छ सडकमा र सडक पूरै उज्यालिएको छ।

***************************************************

***************************************************

प्रयोग गरिएका जापानी शब्दहरु:

ओमुचु: डायपर
होइकुएन: बेबी केयर, किण्डरगार्टेन
गोमी हाको: फोहर हाल्ने भाँडो
खावाइ ने: कस्ती मायालाग्दी, So lovely भन्ने अर्थमा
--च्यान: बच्चीहरुलाई माया गरेर बोलाउँदा उनीहरुको नामको पछाडि ‘च्यान’ जोडेर बोलाईन्छ। नेपालीको 'नानी'संग नजिक छ।

*र जापानी त हैन तर त्यो ‘घण्टे’ भन्ने शब्दको बारेमा। घण्टाको हिसाबले दाम पाईने ‘पार्ट टायम' कामलाई मैले मेरो पाराले न्वारान गर्देको!

(तस्बीर स्रोतः https://unsplash.com/photos/grEHYPIdqZs)

हार्दिक समवेदना!!!!!

हिजोको आतंकवादी आक्रमणमा निधन भएका निर्दोष नेपालीहरुको आत्माले शान्ति पाओस्। उनीहरुका परिवारसंग हार्दिक समवेदना बाँड्न चाहन्छु।

र यस्तो घृणित कार्य गराउनेहरुको जति निन्दा गरेपनि कम हुँदैन। जिम्मेवारहरुलाई कडा सजाय दिन सकिएन भने यस्ता घटना फेरि पनि दोहोरिइरहनेछन्।

मेरो देशमा किन-
घाम झुल्किनै नपाई बादलले घेरिसक्छ?
मेरो देशमा किन-
खुशी आउनै नपाई विषादले घरिसक्छ?

पीडित मन छ, केहि लेख्न पनि मन लागिरहेको छैन। नेपाल र हामी नेपालीको भविष्यले लिन थालेको बाटो देख्दा कहाली लागेर आउँछ र रुन मन लाग्छ------!

राजदूतावासको प्रशंशामा दुई शब्द

विदेशमा बस्ने बहुसंख्यक नेपालीहरुले बिभिन्न देशमा रहेका नेपाली राजदूतावासहरुको बारेमा राम्रो कुरा गरेको मैले आजसम्म सुनेको छैन। नेपालीहरुको वेवास्ता गर्ने, राहदानी आदिसंग सम्बन्धित कामहरुमा अनावश्यक ढिला गर्दिने, नातावाद-कृपावादमा चुर्लुम्म डुबेका आदि धेरै आरोपहरु लाग्ने गर्छन् हाम्रा राजदूतावासहरुलाई। निश्चय पनि धेरै समस्याहरु छन् होला हाम्रा राजदूतावासहरुको काम गर्ने तरिकामा। त्यसो त परराष्ट्र प्रशाशन पनि हाम्रो देशको ‘पत्रु’ कर्मचारीतन्त्रकै एउटा भाग भएकोले ‘माउ’ नसप्री ‘बच्चा’ सप्रिने त्यति ठूलो सम्भावना हुने कुरो पनि भएन। अनि राजदूत र अन्य पदहरुमा आउने मान्छेहरु ‘बिभिन्न शक्तिकेन्द्रहरुका ‘कोटा’मा परेर आउने भएकाले पनि तिनको काम गराइ पूरै निस्पक्ष र देश-जनताप्रति समर्पित हुन्छ भन्न सकिने अवश्था पनि कम छ।

राजदूतावाससंगको पहिलो अनुभव १९९१-१९९६ सम्म चीनमा बस्दा भएको हो। त्यो पनि पहिलो वर्ष बेइजिङ्गमा बसुञ्जेल, विशेष गरी। दशैं, तिहार, राजाको जन्मदिन र फागुन ७ मा भोज हुन्थे, राजदूतावासले गाडीको ब्यबश्था गरिदिएको हुन्थ्यो बेइजिङ्ग शहरभित्रका नेपालीहरुलाई ओसार्न। त्यतिखेर नेपालीको नाममा धेरै जसो विद्यार्थीहरु र काम गरेर बसिरहेका केहि ‘एक्सपर्ट’हरु हुन्थे। रक्सीको खोलो बग्थ्यो त्यस्ता भोजहरुमा।

पछि चार वर्ष बेइजिङ्गबाट अलि टाढाको उसी भन्ने शहरमा बस्दा राजदूतावाससंग खासै सम्बन्ध भएन। एकचोटि राहदानी नवीकरण गर्नु थियो, गर्मी बिदामा साथीहरुको निम्तोमा बेइजिङ्ग गएको मौका पारेर गरियो।

साढे चार वर्ष पहिला जापान आएपछि शुरुदेखिनै खासुगाइ बसेकोले राजदूतावाससंग धेरै सम्पर्क हुने कुनै मेसो परेन। आउनेबित्तिकै लहडै-लहडमा एउटा इ-मेल हानेको थिएँ दूतावासको नाममा "राजदूतावासले ‘मेन्टेन’ गरेको जापानमा रहेका नेपालीहरुको तथ्यांक (डेटाबेस) मा मेरो विवरण पनि राख्नुस्।" भनेर। त्यस्तो छ होला भन्ने लागेको थिएन, लहडमा जिस्काउने मनशायले पठाएको थिएँ। नभन्दै रहेनछ पनि, जवाफी मेलबाट थाहा भयो। तर जवाफ आउनुनै पनि ठूलो कुरो थियो मेरो लागि। नेपाली प्रशाशन यन्त्रका कुनैपनि अंगबाट कुनै जिज्ञासाको जवाफ आउने आशा कमै गर्ने बानी लागिसकेको छ मलाई पनि।

दोश्रो पटकको सम्पर्क २००५ को गर्मीमा हामी नजिकैको सेटो शहरमा भइरहेको एक्स्पो-२००५ को सन्दर्भमा थियो। हरेक दिन कुनै एक सहभागी देशको नाममा कार्यक्रम हुन्थ्यो। त्यसै क्रममा जुलाईको कुनै दिन ‘नेपाल डे’ थियो। राजदूतावाससंग पास माग्ने सल्लाह भयो र २० वटा जति पास दिने अनुरोध गर्दै सबैको तर्फबाट एउटा हस्तलिखित निवेदन फ्याक्स गरेको थिएँ मैले। एक्स्पो-२००५ को ५ हजार येन जतिको प्रवेश शुल्क हामी विद्यार्थिहरुको लागि महंगै थियो, यसैले हामीले दूतावासबाट पासको आशा गरेका थियौं। हामीले बढी आशा गर्नुको अर्को कारण हामी एक्स्पो आयोजनास्थलबाट नजिकै थियौं। टाढाका साथीहरुले पास पाएपनि महंगो यातायातका कारण आउने सम्भावना कमै थियो।

त्यसको जवाफ आएन र पास पनि पाइएन। जानेहरुबाट सुनेअनुसार ‘नेपाल डे’ को कार्यक्रम हुँदा हलका आधाभन्दा बढी कुर्सीहरु रित्तै थिए रे, उता जान तयार हामीहरुले पास भेटेनौं। पारस शाहजस्तो अत्यन्त अलोकप्रिय मान्छेको उपश्थितिमा कार्यक्रम गर्नुपर्नेहुँदा युवा विद्यार्थीहरुको भिड कम गर्न खोजिएको थियो कि कुन्नि, कालो झण्डा-सण्डा देखाइहाल्लान भनेर। नत्र हल खाली राखेर कार्यक्रम गर्नुको सट्टा पास सबै बाँडेको भए पनि हुन्थ्यो होला।

एक्स्पो त हेरियो अलि पछि। अरु नेपाली साथीहरु भएको ल्याबमा एउटा सुडानी साथी थियो, त्यतिखेरको का. वा. सुडानी राजदूतको छोरो। उसले ‘सुडान डे’ को पास दियो हामी १२-१५ जनालाई। उसलाई धन्यबाद दिँदै ‘सुडान डे’को कार्यक्रम हेरेर मात्र अन्यत्र घुमेका थियौं हामीले।

राजदूतावाससंगको तेश्रो सम्पर्क छोरी जन्मेपछिको पहिलोपल्ट नेपाल जाँदाखेरि आवश्यक प-यो, उनको पासपोर्टमा छोरीको नाम र फोटो थप्नको लागि। हामीले पठाएको पासपोर्ट पुग्ने बित्तिकै ‘ल हामीले पायौं।‘ भनेर फोन आएको थियो र केहि दिनभित्रै छोरीको नाम र फोटो थपिएको पासपोर्ट फिर्ता पनि आएको थियो।

चौथो पटक भने भर्खरै हो। आफ्नै पासपोर्ट नवीकरण गर्नु थियो। पठाएको पर्सिपल्ट बिहान फोन आयो, ‘तपाईँको पुरानो पासपोर्ट आइपुग्यो, तर नयाँ बनाउँदा पेशा परीवर्तन गर्नको लागि फलानो कागत चाहियो’ भनेर। त्यो कागत फ्याक्स गरेपछि ‘ल भयो।‘ भन्ने फोन पनि आयो तुरुन्तै। ५ दिनभित्र नयाँ पासपोर्ट पनि आइपुग्यो आज।

यी दुइ घटनाहरुले गर्दा मेरो मनमा राजदूतावासका कर्मचारीहरुको एकदम राम्रो छाप परेको छ। छिटो-छरितो सेवाका हकमा जापानी कार्यालयहरुकै जस्तो अनुभव हो यो मेरो लागि। आलोचनामात्रै किन गर्ने, राम्रो कामको लागि प्रशंशा पनि गर्नुपर्छ, राजदूतावास वा जो सुकै होस्। हामी नेपालीहरु आलोचना बढी र प्रशंशा कम गर्छौं। यो ब्लगको माध्यमबाट राजदूतावासका ती कर्मचारीहरुप्रति हार्दिक आभार र प्रशंशा ब्यक्त गर्न चाहन्छु।

राजदूतावासको आलोचना विगतमा राजनीतिक नियुक्तिमा जोडिएर आउने राजदूतका कारणले बढी हुन्थ्यो। अब पनि राजनीतिक नियुक्तिकै मान्छे आउँदैछन्, केहि मान्छेको सम्बन्ध सप्रिएला, केहिको बिग्रिएला राजनीतिक विचारका कारण। तर मैले देखेको के हो भने, दूतावासको कर्मचारीतन्त्र राजनीतिले बिटुलिएन भने जो-जस्तो-जुन दलको ‘घोडा’ राजदूत आएपनि हामीले पाउने सेवा-सुविधा यत्तिकै छिटो र गुणस्तरीय हुनेछ।

‘गाइजात्रा विशेष’: ‘विक्रम संवत २०७४ साल’

(आज गाइजात्रा, केहि न केहि 'गाइजात्रे' त लेख्नै प-यो भनेर हतार-हतार यो कोरेको छु।)

दश वर्षमा देश अचम्मसंग माथि पुग्यो नि गाँठे! विकास पनि अलि अलि भ'को हो र!

लोकतन्त्र के आ'को थ्यो, सडकजति त आफैं तन्किन थालिहाले नि! पहिरोले गर्दा त हो नि, नत्र बर्षैभरि हिँड्न हुनी बाटा थिए के रे। तैपनि छ महिना त मज्जाले गाडी कुद्छन् के रे सप्पै बाटाँ! गाडीपनि दश गुनै बढे नि दश वर्षाँ! थोत्रा गाडी भएर के भो त नि, देशमा जनसंख्या नियन्त्रण सजिलै भईराख्या छ, ति लडेर, तिनले हानेर र नतानुँ भन्दाभन्दैपनि जनताका नाकले तिनका धूवाँ तानेर! परिवार नियोजनका क्लिनिकै नचाहिने भएर सरकारको कति खर्च जोगिया छ तिनले गर्दा!

सरकारले गज्जब ग-यो नि! कुहिरेसंग मागेर फुच्चे कम्प्युटर गाउँ-गाउँमा, स्कूल-स्कूलाँ पु-यायो नि गाँठे! सबै ठाममा बिजुली पुग्या' भे, पुग्या ठाममा पनि दिनको दश बाह्र घण्टा नजानी भे कति चलाउँदा हुन् हाम्रा बच्चाहरुले। अब सरकार त के गरोस् बरा! उसले त गर्न खोजेकै हो नि, बिजुलीले धोका दिया-दियै छ। यो बिजुलीले हाम्रो सरकारलाई धोका नदिया भे हेर, हाम्रा देशाँ पनि कत्ति बिल गेट्स निस्किसक्थे। लोकतन्त्र हो यो बाबै! बिजुलीले गु' खाइदेर त हो नि, नत्र---!

स्वत: बढुवा हुन पाउनी भएपछि मान्छे वीसै वर्षाँ खरदारको जागिराँ छिरेर तीस वर्षाँ शाखा अधिकृत, चालीस वर्षाँ सचिव हुन थाले। अन्त काहिँ हुन्छ यस्तो राम्रो?! पढेर कोहि ठूलो हुन्छ?! बेलैमा जागिर खाए पो ठूलो हुन्छ!

अनि देशका कम्पाउण्डरजति सबै बढुवा भएर डाक्टर भए, ओभरसियर जति सबै इञ्जिनीयर भए। उता दश वर्ष एअर होस्टेसको काम गरेपछि अनुभवका आधाराँ स्वत: पाइलट हुन पाउनुपर्छ भनेर हडताल भएपछि, त्यो माग पनि पूरा गर्दियो सरकारले। तब न लोकतान्त्रिक सरकार!

देशको शैक्षिक स्तर पनि खुब अगाडि पुग्या हो यो दश वर्षमा ल जल्ले जे भनेपनि। एस .एल.सी र क्याम्पसमा तिनचोटिसम्म फेल भएकाले अनुभवका आधारमा स्वत: पास हुने गराइदियो नि सरकारले, फेल हुनेहरुको आन्दोलनको मागबमोजिम! अब क्या काइदा! गुरुबा, गुरुआमा पनि खुशी; नपढाए पनि भो, तलब आईहाल्छ। विद्यार्थी पास गराउन पो पढाउनु पर्छ, अब तीन वर्षमा यसै-उसै पास हुने भएपछि किन हतार? उता विद्यार्थी झन मख्ख, जूलूशमा जति हिँडे पनि भो!

अनि सांसद पनि के कम! दश वर्ष लगातार सांसद भएपछि स्वत: मन्त्री हुने कानून ल्याए २०७० सालतिर। मन्त्रीहरुले पनि त्यस्तै सुबिधा मागे, तर पन्ध्र वीसजना मन्त्री स्वत: बढुवा भएर एकैचोटि प्रधानमन्त्री बनेभने के गर्नु भनेर मन्त्रीका हकमा पन्ध्र वर्षे नियम बनाइयो। तर हाम्रा बाठा मन्त्रीहरु पनि के कम?! ४६ सालदेखिकै, अझ कसै-कसैले त पञ्चायतकालदेखिकै ‘अनुभव’ जोडेर १५ वर्ष सजिलै पु-याइहाले नि। एक-दुई जनाले त वीस वर्षै पु-याए रे भन्ने पनि सुनिएको छ!

प्रधानमन्त्री त दशजनै भए, तर को सबैभन्दा ठूलो प्रधानमन्त्री? प्रधानमन्त्रीभन्दा माथि ‘राजा’ पद राखौं भने देशै गणतन्त्र बनाउने भनेर लाग्या छन् (बनाइसक्याचाहिँ छैनन् नि है हेर्नुस्!), कुरै मिलेन। त्यै भएर ‘मुख्य प्रधानमन्त्री’ को पद सृजना भयो हाम्रो नेपालाँ। प्रधानमन्त्रीमध्येका सबैभन्दा बूढालाई यो पद दिने भनेर सबैले सहमति जनाए। सहमति त जनाए के रे, तर पहिलो ‘मुख्य प्रधानमन्त्री’ बनेका बूढा बडा चाम्रा रहेछन्, ‘उपर’ जाने त नामै लिन्नन्! अब तिनी ‘उपर’ नगई अरुको‘मुख्य प्रधानमन्त्री’ हुने पालो आउने कुरो भएन। अर्को चुनाव भए केहि फेरबदल भईहाल्थ्यो कि, तर नेपालाँ अब फेरि चुनाव हुनु र स्यालको सिङ् देखिनु उस्तै-उस्तै हो भन्छन् ज्योतिषीहरु। यसैले दुई-चारजना प्रधानमन्त्रीहरुलाई भने ‘मुख्य प्रधानमन्त्री’ नभै मरिएला भन्ने पिर प-या छ खुब! अस्तिहुँदी गोप्य बैठक पनि गरे रे तिनले। दुई वर्षसम्म ‘मुख्य प्रधानमन्त्री’ भएपछि पनि कोहि ‘उपर’ गएन भने त्यल्लाई सुटुक्क सुईँक्याइदिएर भएपनि पालो कुरेर बसेकोलाई ‘मुख्य प्रधानमन्त्री’ बनाउने प्रस्ताव पेश गर्दै छन् रे तिनले संसदमा।