September 27, 2007

Solidarity with brave Burmese People! Down with the military junta!




The goddess of liberty herself is in prison! And 'Buddha' himself has come to the street to fight for freedom!

This animal regime should be dismantled and Burmese people should get freedom and democracy!

Shame on China, Russia and India! Well, China itself is a military regime, so we can't expect anything better. If the criminal Junta is successfull in repressing Burmese people again as in 1988, by Chinese backing, then the whole World should bycott the 2008 Olympic.

And we can't expect much from Russia which is heading again towards 'stalinism-putin style'!

And what is the so called 'largest democracy of the World' doing? Eyeing on Burmese resources like a vulture and selling weapons to the junta while armless Burmese monks and ordinary people are dying in the streets? Shame on you India! Do somethig to remove this junta from power, support Burmese people! Otherwise don't dream of becoming a superpower which is respected!


Let me post this article from The Independent;

John Bercow: This vile regime in Burma has to be confronted

Published: 26 September 2007

It is hard to believe the extraordinary courage of tens of thousands of Burmese people, led by Buddhist monks, who continue to protest peacefully across Burma against the savage, bestial regime which terrorises its people. Images of saffron robes filling the streets of at least 25 towns and cities in Burma are nothing short of inspirational.

At long last Burma, one of the world's most under-reported human rights tragedies, dominates our media – and has begun to claim the attention of our politicians. I returned last week from a visit to the India-Burma border, with the human rights charity Christian Solidarity Worldwide and my Parliamentary colleague Caroline Cox. I heard tales of unimaginable brutality. I met people from Chin State in western Burma who had fled for their lives bearing tales of daily fear and misery – a cocktail of torture, killings, forced labour and rape, combined with more insidious policies of forced marriage, religious persecution and cultural genocide served up by the military.

I met a boy who had been abducted by Burma Army soldiers when he was just three years old. His father was an opposition activist, and had escaped from jail. As bait, the regime held this boy in a cell with no windows and a mud floor in an army camp for eight hours. He was given neither food nor water. That is an example of the depths to which this despicable regime will plunge in order to cling onto its ill-gotten gains.

The litany of terror does not end there. I met a man whose son had been beaten and tortured so badly that he is now paralysed. Another man described how he had been hung upside down and tortured all night, his body swung repeatedly against a pillar.

While the regime's tactics may vary subtly throughout the country, its character is consistent. It has no compunction whatsoever about raping, torturing and killing its people. Prior to my journey last week, I have made two visits to the Thai-Burmese border in the past three years. There I met children who had seen their parents killed in front of them, and parents who had seen their children killed in front of them. I met people who had endured excruciating water torture. I heard tales of people who had been used as human minesweepers, forced to walk across fields of landmines.

Burma's junta is guilty of every conceivable human rights violation. It has the highest number of forcibly conscripted child soldiers in the world. It spends more than 40 per cent of its budget on the military, and less than 60p per person per year on health and education combined. Since 1996, the regime has destroyed more than 3,000 villages in eastern Burma alone. More than a million people have been forced to flee their villages, and are on the run in the jungle without adequate food, medicine or shelter. Gordon Brown's statement yesterday is to be welcomed. For the second time in two weeks, the Prime Minister has turned his attention to Burma. He has called for "immediate international action". His attention is unprecedented. No previous prime minister has specified action on Burma.

The Foreign Secretary, David Miliband, has called for Nobel Laureate Aung San Suu Kyi to be allowed to take "her rightful place" as Burma's elected leader. Her party, the National League for Democracy, overwhelmingly won the 1990 elections – but the illegitimate military regime rejected the results, imprisoned the victors and intensified its grip on power.

Now there are signs that that grip may be weakening. But fine words from world leaders are not enough. An urgent, explicit and robust challenge to the butchers of Rangoon is a vital prerequisite of progress.

Most importantly, the UN Security Council must address the crisis in Burma. Yesterday Buddhist monks marched to the UN offices in Rangoon, pleading for the Security Council to act. A binding resolution should be passed, setting out specific benchmarks, accompanied by deadlines, which the regime should meet. These include freeing Aung San Suu Kyi, releasing political prisoners, and starting meaningful dialogue with the National League for Democracy and the ethnic national groups about the transition to free and fair elections. The junta must be left in no doubt that it will be targeted as a pariah state if it does not comply.

The EU should strengthen its measures. Current EU sanctions are symbolic but they do not bite. Stopping European companies from investing in a pineapple juice factory is laughable when the junta is propped up instead by a surge of funds into the oil, gas and gem sectors. Such investment must be banned. Agreement on a stronger EU common position is desirable but, without it, the UK should act unilaterally.

Burma's neighbours should play their part too. India has until now pursued a policy that is both immoral and irresponsible. Refusing to criticise the regime, India has instead provided arms and military training. How can that be, in the nation of Gandhi and Nehru? Similarly, China and the Association of South-East Asian Nations must be prevailed upon to end their complicity with the thugs in Burma.

One man summed up his country to me last week: "We have no freedom. People always live in fear. We are prisoners in our own country. We urgently need democracy." The world urgently needs to hear that cry – and respond.

The writer is chair of the all-party parliamentary group for democracy in Burma

Photos from Yahoo news and BBC

September 25, 2007

भट्टजीलाई बिदाइ!

भट्टजी जापान छाडेर सिंगापुरतिर लाग्नुभयो अस्ति शनिबार। शुक्रवार साँझ एकजना नेपाली दाइको रेष्टुरेण्टमा बसियो केहि घण्टा उहाँ र अरु केहि साथीहरुका साथ।

भट्टजी एकजना आत्मीय साथी हुनुहुन्छ मेरो। जापान आएपछिका साढे चार वर्षका दौरान धेरै साथीहरु बने र आफू पनि कतिका नजरमा ‘साथी’मा दरिइयो होला। तर भट्टजी अलि अलग हुनुहन्छ। अहिलेसम्म कसैको पनि र कहिल्यै पनि चित्त दुखाउनुभएको छैन होला उहाँले। सबैसंग उत्तिकै मिलनसार र नेपाली समाजमा सबैको उत्तिकै प्रिय हुनसक्ने क्षमता उहाँसंग मात्रै छ।

ओजोनेको सपना रेष्टुरेण्टमा भएका दुई जापानी ग्राहकहरु पनि खाइभ्याएर हिँडिसकेपछि ‘हाम्रै’ भयो ‘पूरै’ रेष्टुरेण्ट। ‘चि---सो’ बियरले धोएका नयाँ-पुराना गफका साथ हामी बेपर्वाह हाँस्यौं र रमाईलो ग-यौं। साथीहरुले आफ्नो गाउँको कुनै ‘बुने’ को बारेमा रमाईला कुरा गरेको पनि याद छ। बीच-बीचमा नेपाली राजनीतिका बारेमा ताता-ताता बहसयुक्त सेसनहरु पनि नचलेका हैनन्। नेताहरुलाई यथेष्ट गाली गरियो सधैंजस्तै। प्रशान्त तामाङ्गको पक्षमा नेपालमा चलेको लहर राष्ट्रिय नभएर भाषिकमात्रै हो र नेपाली मानसिकता अझै पनि पहाड केन्द्रित हुन नछाडेको प्रमाणित गर्ने अर्को एउटा घटना मात्रै हो भन्ने निचोड पनि निक्लेको हो। (यसबारेमा बाँकी कुरा पछि गर्दै गरौंला, समय मिले।)

भट्टजी लगभग एक दशकपहिले जापान आएदेखि अहिलेसम्मका बिभिन्न घटनाहरु र जापानको बारेमा उहाँका बदलिएका धारणाहरु पनि सुन्न पाइयो। अनि जापानी भाषाको सीमित ज्ञानका कारण कतिचोटि उत्पन्न भएका हाँसो उठ्दो परिष्थितिहरु, 'मिसअण्डरस्ट्याण्डिङ'हरु सुनेर पनि खुब हाँसियो।

अन्त्यमा भट्टजीको स्वरमा ‘अल्झेछ क्या रे पछ्यौरी----‘ सुनेपछि बिदाइ कार्यक्रम सकियो।
र नागोयामा भविष्यका दशैं र नयाँ वर्ष (वैशाख १) का ठूला जमघटहरु र अरु साना जमघटहरुमा नारायण गोपालका गीतहरु मिठो स्वरमा नगुञ्जने भए भन्ने चिन्ता पनि बढायो यो गीतले।

भट्टजीलाई निरन्तर सुस्वास्थ्य र प्रगतिको शुभकामना!


September 19, 2007

माओवादीको कथित सत्ता वहिर्गमन

केहि दिन पहिला पहिलो पटक, छोटो-दुइ दिनेनै सहि- जापानको ‘तोहोकु’ (उत्तर-पूर्व) को यात्रा गरिएको थियो र त्यसकै बारेमा केहि लेखौंला भन्ने सूर थियो ढिलै भएपनि। तर नेपाल भनिने मेरो देशको नियतिले लिन थालेको अझ ओरालो बाटोले मनै बिगार्दियो र केहि पनि लेख्न मन लागेन। बाहिर बस्दा त मन यस्तो झसंग हुन्छ, नेपालभित्रै बसेर जिन्दगीको संघर्ष गरिरहेकाहरुले कसरी जोगाइरहेका होलान् आफूलाई पागल हुनबाट?! सलाम गर्न चाहन्छु म ती सबैलाई!

अन्तत: माओवादीहरुले सरकार छोडेका छन् र आंशिक रुपमा सडकमा फर्किएका छन् ( संसद त अझै छोडेका छैनन्!)। अब बिस्तारै फेरि जंगल पनि पस्लान्, के भन्न सकिन्छ र?!

माओवादीले सरकार छोड्नुको जुनसुकै बहाना बनाएपनि आउने संविधानसभामा हुने आफ्नो निश्चित लज्जाजनक हारनै हो भन्ने कुरा कसैबाट पनि लुक्न सक्दैन, कसैले आँखै चिम्लिन्छ भने त्यो बेग्लै कुरो हो। जंगलबाट शहर पस्दाताका माओवादीहरु के सोच्थे भने पूरै देश हाम्रो मुठ्ठीमा छ, जनताले हाम्रो जयजयकार गरिरहेका छन्, बन्दुक छोडेपनि भयो अब, चुनावैबाट सत्ता आफ्नै हुन्छ। तर यो भ्रमको पर्दा च्यातिन डेढ वर्ष लागेछ। हिजो माओवादीले मन जितेर हैन तर्साएर, हतियार र मूढे बलका भरमा केहि क्षेत्रमा गढ बनाएका थिए र तीनै माध्यमहरुबाट देशभरिनै त्रासमय रुपमा आफ्नो उपस्थिति देखाएका थिए। फेरि उनीहरु जंगलमा भएकाले उनीहरुको बारेमा सबैलाई सबै कुरा थाहा हुने स्थिति पनि थिएन। शहरमा मस्ती गरिरहेका कतिपय ‘वुद्धिजीवि’हरु हावा भरेर माओवादीको आकार बढाइरहेका थिए, (आफ्नो नजिकको कोहि नमरुञ्जेल जति वुद्धिविलास गरे पनि भो!)।

‘—पहली बारिशमें ही सब रंग उतर जाते हैं—‘ भनेझैं एक घटनापछि अर्को घटनाहरुले पर्दाहरुलाई पखाल्दै माओवादीको वास्तविक ‘शक्ति’लाई उदाङ्गो पारिदिएका छन्। हो उनीहरुसंग हतियार त रहेछ, तर वास्तविक र भरपर्दो-दिगो राजनीतिक शक्ति हुनका लागि चाहिने जनाधार भने पटक्कै रहेनछ। रोल्पा जुन ठाउँलाई उनीहरु आफ्नो राजधानी भन्थे, त्यहि ठाउँमा चुनाव हार्ने निश्चित छ उनीहरुले। हतियारका भरमा जनतालाई धम्क्याएरमात्रै उनीहरु हावी देखिएका रहेछन् भन्ने स्पष्ट भइसकेको छ।

यो बोध माओवादीलाई पनि एक महिना जति पहिला भयो। त्यै ‘बोधिज्ञान’को परिणाम थियो प्रचण्ड र बाबुरामले एउटा अन्तर्कृया कार्यक्रममा लाजै नमानी खोकेको बोली- “हाम्रो पक्षमा जन-उभार हुँदा चुनाव गराइएन, अहिले हाम्रो पक्षमा जन-उभार नहुँदा चुनाव गराइदैँछ।‘ वाह! क्या ‘जोक’! यहाँनिर एक दुईटा कुराहरु। त्यतिखेर त्यस्तो ‘ब्यापक जन-उभार’ आफ्नो पक्षमा हुँदा चुनाव गराउन किन सकेन माओवादीले? यो त माओवादीको कमजोरी भएन र? अब फेरि माओवादीको पक्षमा जन-उभार कहिले आउँछ र चुनाव गर्ने? त्यतिखेरसम्म एमाले-काँग्रेसको पक्षको जन-उभार घट्यो भने यहि तर्कले तिनले पनि चुनाव सारे भने के गर्ने नि? यो अत्यन्त बच्काना कुरा गरेर माओवादीहरुले विगत डेढ वर्षमा कमाएको धेर-थोर राजनीतिक पूँजीलाई आफैले सोझै रसातलमा पु-याएका छन्।

फेरि अर्को कुरो, माओवादी कस्तो दल हो, जस्को जनाधार छ महिनामै पत्तासाफ हुन्छ?! कुनैपनि राजनीतिक दललाई जनाधार बनाउन लामो समय लाग्छ र बनिसकेपछि त्यति सजिलै त्यो नाश पनि हुँदैन। वास्तवमा माओवादीको कुनै जनाधारनै छैन, उसले बनाउने कोशिशपनि गरेको छैन र हतियार र चर्का कुराको भरमा देखिएको तामझामलाईनै जनाधार मान्ने भूल गरिरहेको छ। हो सबैलाई थाहा छ माओवादी भूमिगत राजनीतिबाट आएको हो, तर खुला राजनीतिलाई पनि ‘भूमिगत’ आँखालेनै हेर्नु उस्को ठूलो भूल हो। तर माओवादी आफ्नो भूल स्विकार्न तयार छैन।

२२ बुँदे भनिने उनीहरुको नयाँ मागपत्र मैले एकचोटिमात्रै पढेको छु। मलाई नेपाली दलहरु र तीनका नेताहरुले लेखेका-बोलेका धेरैजसो कुराहरु पढ्नै मन लाग्दैन, पढिहालेपनि दोहोराएर पढ्न मन लाग्दैन। कतै मैले Psychologist को परिभाषा पढेको थिएँ; “Someone who explains to you the things that you understand using the words that you don’t understand.” कि त्यस्तै केहि भन्ने। नेपाली राजनीतिक लेखोटहरु त्यस्तै हुन्छन्। यो २२ बुँदेमा धेरै कुरा ठीकैपनि छन्। तर माओवादीले मौका पाउँदा यी सबैलाई छोड्न तयार भएकै हो। मधेश र जनजातिका समस्यालाई सरकारले समाधान गर्नसक्ने छाँट देखिएपछि र संविधानसभाको चुनाव साँच्चिकै हुने छाँट देखेपछि उनीहरु फेरि उचालिएकामात्रै हुन्।

रायमाझी आयोगका दोषीलाई कारवाही गर्ने कुराको प्रसंग, यो सहि छ। हो त्यसबाहेक पनि यो देशमा विकराल दण्डहीनता छ। तर यसका पछाडि के अरु दलहरुमात्रै जिम्मेवार हुन् त? कथित जनयुध्दकालमा शाही सेनाका तर्फबाट मात्रै हैन, माओवादीका तर्फबाट पनि उस्तै ज्यादतीहरु धेरै भएका छन्। माओवादीहरु आफूले गरेका ज्यादतीप्रति सबैले आँखा चिम्लिदिउन् भन्ने चाहन्छन्। यदि उनीहरु दण्डहीनताको अन्त्य चाहन्छन् भने किन आफूभित्रैबाट शुरु गर्दैनन्? निर्दोष जनतामाथि ज्यादती गर्ने आफ्ना कार्यकर्ता र कमाण्डरहरु अथवा जिम्मेवार जोसुकैलाई किन कारवाही गर्दैनन् र जनताको सामु राख्दैनन्? विगतमा धेरै चोटि के देखिईसकेको छ भने माओवादीले आफ्ना दलभित्रका अपराधीहरुलाई सधैं जोगाएको छ र उल्टो संरक्षण गरेको छ। यो परिष्थितिमा दण्डहीनताको माग गर्न उसंग कुनै नैतिक आधार छैन। (तर यहाँ मैले दण्डहीनता कायम रहोस् भन्न खोजेको भने हैन।) भैरवनाथ गणका अपराधीहरुलाई कडाभन्दा कडा सजाय हुनुपर्छ भने बाँदरमुढेका अपराधी अथवा मुक्तिनाथ अधिकारीका हत्याराहरुलाई कारवाही हुनुपर्छ कि पर्दैन? दण्डहीनताको यो शृंखलाले नटुंगिने छाँट लिईसकेको छ। माओवादीको सिको गरेर आज जन्मिरहेका अनगिन्ती हतियारधारी समूहहरुसंग जे गरेपनि कारवाही भोग्नुपर्नेछैन भन्ने आत्मविश्वाश देखिन्छ र जनतामा पनि अपराधका लागि कोहि दण्डित हुन्छ भन्ने कुरामा बिल्कुल भरोसा छैन।

एउटा राजनीतिक दलको इमान्दारिता उ आफूले गरेका सम्झौतामा कत्तिको टिक्छ भन्ने कुराले देखाउँछ। माओवादी यो परीक्षामा अनुत्तीर्ण भएको छ। हो, राजतन्त्रको छिनोफानो गरेपछि मात्रै संविधानसभाको चुनाव गरेको भए सबैभन्दा राम्रो हुनेथियो। तर अहिलेको संसदले घोषणा गरेर होईन, ‘सेरेमोनियल’ र गणतन्त्रको बीचमा बकाईदा जनमत संग्रह गरेर। त्यो बेलामा एमालेको यस्तै प्रस्तावमा माओवादी किन सहमत भएन, ताज्जुब लाग्ने कुरा छ। जनमत संग्रहको आधारमा आएको गणतन्त्रले सजिलै राष्ट्रिय-अन्तर्राष्ट्रिय बैधता पाउने थियो, अन्य माध्यमका तुलनामा। त्यसपछिका माध्यमहरुमध्ये संविधानसभालाई जनादेशप्राप्त एउटा निकाय मान्न सकिन्छ, तर अहिलेको संसदसंग त्यो नैतिक आधार छैन। यो ‘नयाँ’ संसद हैन, पुरानै हो। सात दलका पुरानै घिनलाग्दा अनुहारहरु छन् र माओवादी बन्दुकका भरमा पुगेको हो, जनताको मतबाट होईन। अब चुनावमा कतिलाई जनताले धूलो चटाउने हुन् थाहा छैन। यो संसदले गणतन्त्र घोषणा गर्नु भनेको त्यो गणतन्त्रले बैधता नपाउनु र प्रकारान्तरले राजतन्त्रलाई जोगाउनु र बलियो बनाउनु हो। त्यो बेलामा असहमतिका बुँदाहरु लेखेपनि एमाले सम्झौतामा अडिएको छ। एउटा परिपक्व राजनीतिक दल हुनुको लक्षण हो यो। (यहाँनिर के स्पष्ट पारौं भने मेरो एमालेसंग केहि लिनिदिनु छैन। म आफ्नो ब्यक्तिगत विचार प्रकट गर्दैछु।)

युद्धविराम सम्झौताको उल्लंघन पनि माओवादीले जति गरेको छ, त्यसको एक अंश पनि सरकारले गरेको छैन (माओवादी इतर पक्ष भनौं न, किनभने अस्तिसम्म त माओवादी आफैंपनि सरकारमा थियो!)। नेपाली सेना चूपचाप ब्यारेकमा छ डेढ वर्ष यता तर ‘लाल सेना’ कथित ‘वाइसीएल’को नाममा देशभरि आतंक मच्चाउन ब्यस्त छ। आफैं सरकारमा गइसकेर पनि माओवादीले समानान्तर सरकार चलाउन छाडेन, आतंक मच्चाउन छोडेन र जनतालाई दु:ख दिन छोडेन। कस्तो राजनीतिक दल हो यो माओवादी?!

बिगतमा लाग्दै आएको आरोपजस्तै माओवादी जानी-नजानी फेरि पनि दरबारलाई बलियो बनाउने काम गर्दैछ। माओवादीको नेतृत्व कुनै ‘डबल रोल’मा त छैन, जनताका छोराछोरीलाई क्रान्तिको सपनामा होमेर आफूभने दरबारसंग घाँटी जोड्ने?! यो शंकालाई भरथेग गर्ने आधारहरु धेरै भेट्न सकिन्छ उनीहरुको ब्यबहारबाट। हिजो बहुदलको विरुद्धमा राजा विरेन्द्रसंग ‘कार्यगत एकता’ थियो भनेर खुल्लमखुल्ला सगर्व भन्छन् उनीहरु। आजपनि त्यस्तै कथित ‘कार्यगत एकता’ छैन भन्ने कुराको के निश्चितिता छ? जहाँसम्म उनीहरुका चर्का नाराहरुको कुरा छ, ‘घरमा स्वास्नी कुट्नेहरु बाहिर निक्लेपछि सबैभन्दा ठूलो स्वरमा नारी स्वतन्त्रताको भाषण ठोक्छन्।‘ भनेजस्तै पनि हुनसक्छ। अर्कोतिर, उनीहरुले दरबारसंग ‘कार्यगत एकता’ नगरीकनै चर्का कुरा गरेका हुन् भने पनि उनीहरुको उग्र वाम चिन्तन र ब्यबहारले सघाउने भनेको उग्र दक्षिणपन्थी राजतन्त्रवादीहरुलाईनै हो।

यो पनि हुनसक्छ, माओवादीहरु साँच्चै अझैपनि नेपालमा आफ्नो एकदलीय तानाशाही लादेर नेपाललाई पनि उत्तर कोरियाजस्तै ‘एनिमल फार्म’ बनाउने सपना देखिरहेछन्। यो सपना देख्न छोडेहुन्छ माओवादीले! कुनैपनि रंगको अधिनायकवाद सैह्य हुनेछैन नेपालीलाई! पहेंलो राजतन्त्रबाट मुक्त हुनासाथ ‘रातो राजतन्त्र’मा जानु भनेको क्रान्ति हैन, प्रतिक्रान्ति हो र मध्ययुगतिरको प्रतिगमनमात्रै हो!

लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपाल-जिन्दावाद!
एकदलीय तानाशाही-मूर्दावाद!

September 12, 2007

The Moonlit Road

I wanted to do some work with my blog, actually I wanted to decorate it a little bit. I am using it totally ‘naked’ since I started blogging around four months ago. By ‘naked’, I mean I am using the one of the blooger-provided standard templates as it is, haven’t added anything to it, haven’t changed it at all.

I first removed the phrase “First Steps of a Newcomer in the Blogging World”. I am almost 4 months old now!

Thinking that it might be better to start the 'decoration' from the header, I googled for suitable images to use there. I wanted the image to match (or to be themed on) one of my short poems. I started by googling “moonlit evening” and got some images. I wasn’t satisfied with those images. Then googled “moonlit road” and was delighted to find the kind of image that I desired. But I couldn’t use it in the header, trimming it would make it useless.

It is actually a painting for sale (45 dollars).

According to the explanation provided with the image, it is based on Taoist teachings and represents some state of mind. I think I should put the original description here, it is very beautifully expressed.

The Infinite Way stretches before you. The path twists here and there, but always continues on--straight ahead. The moon casts a cool, yet inviting glow on the stark cliffs and fresh grass.

Original painting was done in acrylic on white canvas. It depicts a moment of Taoist thought; the Path, or the Way, captured in an almost alien landscape, just at moon-up. It could be any path, anywhere. And any of us might be walking it.


I can’t say I know much about Taoism or Lao-Tzu, its originator. I have read the English translation of collection of Lao-Tzu’s teachings. The book is called Dao De Jing. I don’t have capacity of understanding Tao philosophy completely but I was fascinated by the simple and short yet deeply revealing statements in that book.

A good ruler rules without ruling. ( Politicians/rulers should be humble.)

The importance of a room lies in the space covered by the walls, not in the walls. (Space or void is more important than the material).
-----------------
I also read the English translation of the teachings of Zhuang Zi, his most famous disciple. Also, O SHO has talked very affectionately about these two sages.

This image has rekindled my interest in Taoist teachings. I hope this time it stays longer than before!



************
And about my poem now. It was written on one of the last days of December of 1997 when I was working in a college in Pokhara. I was alone in my room preparing luggage for my next morning’s journey home for winter vacation. The moon was shining in the sky and the earth though cold was bright. The staff residence was frighteningly quiet although it was 9 PM only. I was feeling very sad and lonely (heavy drinking with Niranjan the previous night may have been contributing for that!)). I don’t know how I started thinking about life (which I don’t do normally!). Out of nowhere, these lines came to my mind and I wrote in my notebook.

"?"

जुनेली साँझ-
म यात्राको तयारीमा छु
लाग्छ म सधैंभरि यात्राको तयारीमा छु
भगवान् !
जीवन के हो ?
यात्रा वा यात्राको तयारी ?



A rough translation,

?

Moonlit evening-
I am preparing for a journey
I feel I am always preparing for a journey
O God!
What is life?
A journey or preparation of a journey?


I know my translation is very bad.


And my blog is still naked! I haven’t been able to decorate it at all! Some ‘How to ----‘ pages printed from Dummies Guide to Google Blogger lie silently somewhere ‘deep’ in my office bag. I hope they will see some daylight some day.

September 08, 2007

कथा- "एउटा सुन्दर यात्रा"

“ल म हिँडे बूढो! ढोका लगाउन आउनु त छोरी ले’र। हिँड्ने बेलाँ छोरीलाई चुप्प गर्नु परो।“
“पर्दैन, छोरीलाई थाहा नदी’कन जाउ। बेकाराँ रुन्छे एकछिन।“ तर आमा हिँड्न आँटेको थाहा पाएर छोरी ढोकैमा पुगिसकेछे।
“ल छोरी, बाइ-बाइ गर मामुलाई!” म छोरी बोकेर उभिएँ। छोरी हात हल्लाउँदै रुन थाली सधैंजस्तै।
*******************************************
“इसुका सुपा भित्रको एउटा रेष्टुरेण्टमा आरुबाइतो बोउसिउ देखेर फोन नं ल्या’की छु। म अब शनिबार, आइतबार काम गर्छु।“
“ठिकै छ नि, झण्डै डेढ वर्ष भईसक्यो तिमी घरको घरै भएको। गरे हुन्छ।“
चार महिना पहिला हाम्रो यस्तै घर-सल्लाहबाट शुरु भएको थियो उनको दुइदिने काम। छोरी पेटमा आएको केहि महिनाबाटै उनी घरमा बस्न थालेकी, त्यतिखेरसम्म त छोरी पनि एक वर्ष कटिसकेकी थी।
********************************************
छोरी फुलिएपछि उसलाई लिएर म भित्र पस्छु र छरिएका खेलौनाहरुको माझमा उसलाई छोडेर हिजो बेलुका धोएर मेशीनमै छोडिएका लुगा सुकाउन बरण्डातिर निक्लन्छु।

‘कता गएर लडी कि क्या हो?!’ छोरी अचानक च्याँठ्ठिएर रोएको सुनेर म हतारिएर भित्र पस्छु। अचेल कुर्सी, सोफा, टेबुल जता पनि चढ्न खोज्ने भएकी छे, कतिखेर कता चढेर लड्ने हो डरमात्रै लागिरहन्छ। कोठाको एउटा कुनामा बसेर रुँदै छे छोरी। लडेकी होइन रहेछ, आफू बस्ने सानो कुर्सी घिसार्दै हिँड्दा त्यसैले खुट्टा थिचेजस्तो लाग्छ। कुर्सी उ आफैंले हटाइसकेकी थिइ म पुग्दा। म आफूले देख्ने ठाउँमा ल्याएर राख्छु ऊ, उस्को कुर्सी र ऊस्का मनपर्ने खेलौनाहरुलाई।

बिहान खाजा खाएका भाँडाहरु माझ्न थाल्छु बेला-बेला छोरीतिर पनि आँखा लगाउँदै।
अचानक छोरी रमाएर उसको बालसुलभ शैलीमा खित-खित-खित हाँसेको सुन्छु। कतिखेर-कतिखेर मेरो आँखा छलेर बाथरुमभित्र पसिसकिछे। मैले अघि ढोका लगाउन ध्याननै दिएनछु। बाटाको पानी जगले उबाउँदै आफ्नो टाउकोमा, जीउमा हाल्दै थिई ऊ। लुगा सब भिजाईसकेकी थिई।

“तँलाई बदमाश, के ग-या यस्तो?!” म उसलाई तानेर बाहिर निकाल्छु र भिजेका लुगा सबै फुकाल्दिन्छु। ऊ अब झन खुशी भएर बाथरुमतिर पस्छे। 'भएन, नुहाइदिनै प-यो।' हरेक दिन साँझमा नुहाईदिने गरेको छौं, बिहान त्यति नुहाइदिएको छैन।

नुहाइदिइसकेपछि उसलाई फेरि कोठामा खेल्न छोडेर म अघि माझ्दा-माझ्दै बाँकी रहेका भाँडाहरु माझ्न जान्छु।

‘भएन अब, पकाउने मेसो गर्नु प-यो। पकाइसकेर बस्यो भने ढुक्क।‘ भाँडा माझिसकेर म पकाउने सूरमा लाग्छु।

‘यो बदमाश--- फेरि---!’ उ कोठाको पल्लो छेउको कुर्सीमा चढेर भित्ताको पोष्टर छुने बल गरीरहेकी हुन्छे र लड्ली-लड्लीझैं भैसकेकी हुन्छे। म टिभी खोलेर कार्टून आईरहेको च्यानेल छ कि कतै भनेर खोज्छु, कुनैमा पनि हुँदैन। यत्तिकै एउटा च्यानेल लगाएर उसलाई कुर्सीमा राखेर छोड्छु। ‘एकछिन त अल्मलिन्छे होली यसमा।‘

म अझै खाना बनाउँदै छु (साह्रै सुस्त छु म यो काममा!), छोरी गनगन गर्न थालेकी छे, टिभीले बाँध्न सकेन उसलाई। उ भान्छामै आउँछे र मेरो पछिपछि लाग्छे, मलाई समातेर लुटुपुटु गर्दै। कुनै उपाय बाँकी छैन मसंग अब, यसैगरी काम गर्नु बाहेक।

खाना बनाईसक्दा साढे दश बज्छ। अरु दिन उस्को होइकुएनमा खुवाउने समय एघार बजे हो। आधा घण्टाको लागि कोठा अगाडि निक्लन्छु म छोरी र एउटा ठूलो तर हल्का बल लिएर। भर्खर-भर्खर खुट्टाले हान्न जानेकी छे उसले, तर अझै पनि बढी हातैले बोकेर फ्याँक्न रुचाउँछे। छोरीसंग बल खेलेर, अगाडि-पछाडि कुद्दै ‘भेट्टाएँ--!’ खेलेर र कहिले उसलाई चरी देखाएर आधा घण्टा कट्छ।

अहिले रमाइलो ‘मुड’मा छे, खाना सजिलै खान्छे होला भन्ने मेरो सोचाइ गलत निस्कन्छ। गनगन गर्दै ‘खान्न, खान्न’ भनेझैं टाउको हल्लाउँदै कम्प्युटरतिर देखाउँछे। खाना खाँदा ‘यू ट्यूब’मा नेपाली लोकगीत हेर्ने बानी लागेको छ उस्को (आफूलाई सजिलो गराउन हामीलेनै लगायौं भनौं न अब साँचो कुरा गर्नुपर्दा!)। म एउटा बीस मिनेटजति लामो दोहरी गीत छान्छु, तर ऊ रुन थाल्छे, अचेल यो धेरै सुन्दा-सुन्दा मन पर्न छोडेजस्तो छ। धेरै नयाँ गीत खोज्न मलाई बाध्य पार्छे आज ऊ।

उसलाई खुवाएर म आफैंले पनि खाईसक्दा बाह्र कटिसक्छ। ऊ मेरो हात समातेर मेरो ध्यान तान्छे र ढोकातिर देखाएर ‘हुँ---हुँ’ गर्छे। बाहिर जाउँ भनेकी हो उसले।
“काँ बाहिर जानु नि अहिले, गर्मी छ बाहिर---!” तर ऊ मान्दिन, खुट्टा बजार्दै रुन थाल्छे। कसरी यो खुट्टा बजार्ने बानी आयो, थाहा छैन। बच्चाहरु बढ्दै जाँदा स्वाभाविक रुपमा आफैं आउने हो कि?
म उसलाई लिएर बाहिर निक्लन्छु। तर उसको सूर यहाँभन्दा परको रहेछ, मलाई भ-याङ्गसम्मै लान्छे तानेर र ‘तल जाऊँ’ भनेर माग गर्छे।

“तल जानु हुन्न बाबा, गर्मी छ एकदम। हिँड भित्र जाऊँ।“ तर ऊ डेग चल्दिन त्यहाँबाट।
“जानेभए आफैं जाउ, म भित्र गएँ, बाइ-बाइ!” उसलाई धम्की दिन्छु म र कोठातिर फर्किन आँटेजस्तो गर्छु।

तर मेरो मतलब गर्दिन ऊ, तल ओर्लिन सिँढीमा एउटा खुट्टो राख्छे र मतिर हेर्छे, ‘मलाई समात्न आउने भए आइज, नत्र म आफैं ओर्लिन खोजेर लडिदिन्छु, अनि थाहा पाउलास्!‘ भनेजस्तो गरेर। मेरो धम्कीलाई निस्तेज पारिदिन्छ उसको धम्कीले!

“बदमाश! कति दु:ख दिन जान्या होला---!” उसको हात समातेर ओर्लिन थाल्छु म।
तल पुगेपछि ऊ मेरो हात फाल्दिन्छे र सडकतिर दौडिन खोज्छे। उसको गति नियन्त्रण गर्न हम्मे-हम्मे पर्छ मलाई। एकदम रिसाउँछे पनि ऊ आफूले चाहेको जसरी स्वच्छन्द दौडिन नपाएकोमा।

ऊ घरनजिकैको एउटा उद्यानतिरको बाटो समाउँछे। ठाऊँ र दिशा अलिअलि सम्झिन सक्ने भईछे अब। एकछिन पछि-पछि लाग्छु म, एकमन लाग्छ ‘उद्यानसम्म लैजाउँ छोरीलाई, पिङ्ग खेल्छे, कुद्छे, रमाउँछे।‘ तर प्रचण्ड गर्मी छ, ‘यो गर्मीमा धेरै बाहिर राख्यो भने यो बिरामी हुन्छे।‘ म उसलाई बोक्छु र घरतिर फर्कन्छु। कोठामा पसुञ्जेलसम्म पनि ऊ रुँदै, छटपटाउँदै र रिसले मेरो मुख कोतर्दै, मेरो कपाल भुत्लाउँदै हुन्छे।

म कोठामा छरिएका खेलौनाहरु र लुगाहरु मिलाउन थाल्छु। रुवाइ रोकिईसकेको छ उस्को र ऊ मेरो लुगा समातेर मेरो पछि-पछि लागेकी छे। खुब मनपर्छ उसलाई यसो गर्न। हिँडिरहँदा आफ्नो ‘जिबरीश’ बोलीमा के के भनीरहेकी पनि हुन्छे।

एकछिनपछि ऊ आँखा मिच्दै रुन थाल्छे। मलाई थाहा छ, यतिखेरको रुवाईको कारण। ऊस्को सुत्ने समय भयो। पहिला अलि-अलि पढिएको मात्रै थियो, अहिले अनुभवनै भयो, बिरामी भएको बेला बाहेक बच्चाहरु एकदम नियमित समयतालिका अनुसार सुत्ने-उठ्ने गर्छन्। म हतार-हतार उस्को विछ्यौना मिलाइदिन्छु र उसको मुखमा ‘‘स्याबुरी’ राखिदिन्छु। एकछिनमै निदाउँछे उ।

ऊ ननिदाउञ्जेल उसलाई थपथपाउँदै विछ्यौनामा पल्टिँदा म पनि उँघ्न थालिसकेको हुन्छु। आज बिहान चार बजेतिर छोरी एकछिन गनगन गरेकी थिई। ऊ त एकछिन पछि फेरि निदाईहाली, हामी भने फेरि निदाउन सकेनौं। त्यसैले एकदम निद्रा लागेको छ मलाई। तर सुत्ने समय छैन मसंग! छोरी सुत्ने दुई-साढे दुई घण्टाभित्र धेरै काम गर्नु छ मैले। ‘बाथरुम सफा नगरेको धेरै दिन भईसकेको छ, ‘चौतारी’ पढ्नु छ, ‘कान्तिपुर’ पढ्नु छ, ‘ब्लग’मा केहि नलेखेको हप्ता कट्न आँटिसक्यो (बेकारमा थपिएछ यो बोझ जिन्दगीलाई!), कोहि साथी ‘लाइन’मा आए ‘च्याट’ गर्नु छ---‘। एक कप चिया बोकेर म कम्प्युटरको अघिल्तिर टाँसिन्छु।

अहिले बल्ल थाहा पाउँछु म आफू कति थाकेको रहेछु भनेर। पहिला-पहिला पूरै समय उनले छोरी हेर्दा ‘एकदिनभरि छोरी एक्लैले स्याहार त, कति गाह्रो हुन्छ!’ भनेर उनले भन्दा त्यसै हाँसेर उडाइन्थ्यो, अहिले बल्ल बुझ्दैछु।

पत्रिकाका खबरमा खासै मन जाँदैन, टाउके खबर (हेडलाइन) हरु मात्रै पढ्छु। अनि ‘चौतारी’ पस्छु। कोहि पनि नहुने समय भएछ। सबैभन्दा पछिल्लो पोष्ट पनि एक घण्टा पुरानो भईसकेछ। एक राऊण्ड चौतारीको हावा खाँदै गाम्लेका कुरा पढेर एक्लै हाँसिसकेपछि म फेरि कुर्सीमै ऊँघ्न थाल्छु।

दुईटा साथी त देखिएका छन् लाइनमा तर ‘भाँडमा जाओस् आज च्याट-स्याट पनि!‘

छोरी उठेपछि उसलाई लिएर म उद्यानतिर लाग्छु। गर्मी छ अझै, तर ‘यत्तिको गर्मीले त खासै फरक नपर्ला।‘ केहि अरु बच्चाहरु खेल्दै थिए। छोरी सोझै पिङ्गतिर जान्छे। म उसलाई पिङ्गमा राखेर मच्चाइदिन्छु। ऊ खुशीमा के के ‘जिबरीश’ बोल्न थाल्छे फेरि। म अगाडि गएर उस्लाई जिस्काउँछु र बेला-बेला पिङ्ग मच्चाइदिइरहन्छु।

“छुटेको हो तिमी?” उनको फोन रहेछ।
“हो। तिमीहरुका बाउ-छोरी छोरी काँ’ नि’ अहिले?”
“पार्कमा।“
“छोरी के गर्न लागेकी छे नि’?”
“पिङ्ग खेली अघाउञ्जेल। अहिले त्यो काठको घोडाजस्तो के जातीमा बसेर हल्लिराखेकी छे।“
“म त्यतै आउँ?”
“भयो अब, धेरै बेर भईसक्यो। बरु हामी घरतिरै आउँछौं।“

“छोरी, हेर त को आयो?” घरनिर उनी देखिन्छिन्।
“माम्मा---!” छोरीको अनुहार उज्यालो हुन्छ।
उनी अलिक परै उभिएर आफ्नो अँगालो फैलाउँछिन्। छोरी दोडिँदै उनीतिर जान्छे। उनी छोरीलाई उचालेर एकचोटि माथिसम्म पु-याउँछिन्, अनि काखमा लिन्छिन् र चुप्प गर्छिन्।

म मन्त्रमुग्धझैं हेरिरहन्छु। जिन्दगी मलाई कुनै अनवरत सुन्दर यात्राजस्तै लाग्छ।

***********************************

प्रयोग गरिएका जापानी शब्दहरु:

इसुका: काल्पनिक ठाऊँको नाम
सुपा: ‘सुपरमार्केट’ को जापानी बोली
‘आरुबाइतो बोउसिउ’: ‘पार्ट टाइम काम गर्नेहरुको आवश्यकता’
होइकुएन: बेबी केयर, किण्डरगार्टेन
स्याबुरी: (विशेष गरी) सुत्ने बेलामा बच्चालाई चुस्न दिइने चिज, अंग्रेजीमा Pacifier

September 07, 2007

कथा- "घाम ओर्लिएको छ सडकमा"

“छोरी अझै उठेकी छैन है!” म नुहाएर निक्लँदै सोध्छु उनलाई।
“उठेकी छैन। भर्खर कोल्टे फेरेर सुतेकी छे। अझै एक घण्टा उठ्ली जस्तो छैन।“
“आज पनि मलाई ढिला गराउने भई!” चिन्तित हुन्छु म।
“बदमाश बिदाको दिनचाहिँ पाँचै बजे उठेर दौडिन थाल्छे, अहिलेचाहिँ हेर न!” उनी छोरीतिर मायालु दृष्टि दौडाउँछिन्।
हामी खाजा खान थाल्छौं। हामीलाई लागेको मात्र त्यस्तो हो कि कुन्नि, बिदाको दिन छोरी चाँडै उठ्छे, अरु दिन ढिलोसम्म सुतिदिन्छे।
“उठाए हुन्छ नि अब, सात बजिसक्यो।“
“के उठाउनु, बच्चाको निद्रा, बिथोल्नु त्यति राम्रो नहोला।“ यो हाम्रो लगभग दैनिकजस्तो सल्लाह हो!
********************
“साढे सात भईसकेछ। मलाई ढिला हुन आँट्यो, केहि गर्नु छ मैले?” तयार हुँदैछिन् उनी। एउटा कम्पनीमा इण्टर्नशिप गर्दै छिन् उनी र साढे आठ बजेसम्म पुगिसक्नुपर्छ। यो तीन महिना छोरीलाई बिहान तयार बनाएर होइकुएन सम्म लाने जिम्मा मेरो छ। बेलुका उनी लिएर आउँछिन्।
“होइकुएनमा लानुपर्ने सामान मिलाईदेउ। अरु म गरौंला।“
“छोरीको बिछ्यौना यो ठूलो झोलामा छ। पाँचवटा ओमुचु र पोलिथिनको झोला छोरीकै पहेंलो ब्यागमा छ। टि-शर्ट एउटा र कट्टु एउटा हाल्न बाँकी छ, ड्रयरबाट झिके हुन्छ।“ बोल्दा-बोल्दै उनी ढोकासम्म पुगिसक्छिन्।

म ढोका लगाएर आउँछु। पहिला उसको ज्वरो नाप्छु, अनि बेबी केयरको नोटबुकमा तापक्रम चढाउँछु। ज्वरो त छैन। अनि अझै मस्त निद्रामै रहेकी छोरीलाई ओछ्यानबाट उठाएर काखमा लिन्छु। आफू एकदम निर्दयी भएजस्तो लाग्छ मलाई र पछुतोले भरिन्छु। तर अरु केहि उपाय छैन मसंग अब। एकदम ढिला भईसक्यो मलाई।
“छोरी! बाबा! उठ त अब!” म विस्तारै बोलाउँछु, उ अझै मस्त निद्रामा छे।

एक छिनपछि उ चल्मलाउन र आँखा मिच्न थाल्छे, अनि गनगन गर्दै ब्युँझिन्छे।
“उठ छोरी अब! पापालाई ढिला हुन्छ नि फेरि!”
भर्खरै पिसाब गरेकी रहिछे। म ओमुचु निकालिदिन्छु र उसलाई एकछिन त्यत्तिकै छोडिदिन्छु। उ अझै गनगन गर्दैछे। आज अलि बढीनै झर्किरहेकी छे, सधैं यतिखेर उठाउँदा हाँस्दै उठ्थी।

म उसको हात समातेर उसलाई वाश बेसीनतिर लैजान्छु। हात-मुख धुवाएर ल्याएर पानी खुवाउँछु। उसलाई उसको सानो रंगीन कुर्सीमा राखेर, खाना खुवाउँदा लगाउने –याले भिराइदिन्छु। अनि भान्छामा गएर हतार-हतार उसको खाजा तयार पार्न थाल्छु। हल्का तातेको पाउरोटीलाई मसिना-मसिना टुक्रा बनाउँछु, लिटो भन्दा यहि चाँडो होला जस्तो लाग्छ। अनि पाउरोटी र मनतातो दूध लिएर उसको अगाडि हाजिर हुन्छु। शुरुमा दुई-चार टुक्रा सजिलै खान्छे, पछि टाउको घुमाउन र झर्किन थाल्छे। कहिले हल्का हप्काएजस्तो गरेर, कहिले गीत गाएर फकाएर, कहिले ठूलो-ठूलो स्वरमा हाँसेर उसलाई भुलाएर सबै खुवाइछाड्छु। त्यसपछि अघि बनाएर बोतलमा बाँकी रहेको दूध उसैलाई दिन्छु। उ बोतलबाट दूध पिउन थाल्छे। अनि हतार-हतार बेबी केयरको नोट बुकमा हिजो बेलुका देखि अहिलेसम्मको उसको स्वास्थ्यस्थिति, खाएको खाजा आदिका बारेमा भर्छु र आफू लुगा फेर्न थाल्छु।

आफू तयार भएर उसलाई पनि तयार पार्दासम्म आठ बज्न पाँच मिनेटमात्रै बाँकी हुन्छ। ‘समयमा त आज पनि नपुगिने भइयो।‘ मनमा यहि मात्रै हुन्छ। ‘तैपनि हतार-हतार जाँदा पुग्न पनि सकिन्छ। आठमा हिँडे भने आठ बीससम्म त पुगिहाल्छु। अनि त्यहाँ तिन मिनेट अल्मलिएँ भने पनि दौडेर गएँ भने त साढे आठको ट्रेन पक्कै भ्याउँछु।‘ बेबी केयरबाट धेरै टाढा छैन ट्रेन स्टेशन। ‘भनेजस्तो कहाँ हुन्छ र, भ्याइन्न होला।‘

उसको र आफ्नो जुत्ता निकाल्दै हुन्छु म, केहि गन्हाएजस्तो लाग्छ। दिक्क हुँदै उसलाई उचालेरै सुँघ्छु म। नभन्दै हो रहेछ, दिसा गरिछे। फेरि कोठातिरै फर्केर उसलाई कार्पेटमा सुताएर ओमुचु फेर्दिन्छु।
“बदमाश! अघि त्यतिञ्जेलसम्म नगर्नी, अहिले हिँड्ने बेलाँ गर्नी?!” म भुत्भुताउँदै ओमुचु ‘गोमी हाको’मा हाल्न बरण्डातिर निक्लन्छु।
म फर्केर आउँदा छोरी कोठामा हुन्न। हिजो सुकाएर उठाएका लुगा सबै छरेर बास्केटलाई उल्टाएर हिँडिछे। ‘सुकेकै लुगा त हुन्, के होला र?’ भनेर छोड्दिन्छु।

तर भान्छामा पुगेर छोरीले अर्को विध्वंश मच्चाइसकिछे, त्यहाँको ‘गोमी हाको’ लडाएर फोहर सबै छरेर!
“छोड्---! के ग-या यो---?” साँच्चै झर्किँदै उसलाई पन्छाउँछु म। म झर्केको देखेर ऊ रुन थाल्छे। यो पनि यत्तिकै छोडेर हिँड्न आँटेको थिएँ तर यो गर्मीमा भान्छाको फोहरलाई यत्तिकै छोड्नु हुन्न भनेर सफा गर्न थाल्छु। फोहर सबै उठाउँछु, भुईँमा लागेको दाग भने नपुछी छोड्दिन्छु।
‘अब यो तालले त नौको ट्रेन पनि छुट्छ!‘ म ट्याक्सी बोलाउँछु।

अघि मेरो हप्काइले शुरु भएको छोरीको रुवाइ ट्याक्सी आइपुग्दासम्म बन्द भैसक्छ।
“खावाइ ने!” ट्याक्सी ड्राइभर छोरीलाई हेरेर बोल्छन्। छोरीलाई काम पुग्छ, ऊ फेरि गनगन गर्दै पिरल्ने पाराले रुन थाल्छे। सधैं त हाँस्थी कसैले बोलाउँदा, ‘आज देवी चढ्या छ यसलाई!’ म फुलाउने कोशिश गर्छु।

उसलाई फुलाउँदै गर्दा मेरो मनमा धेरै कुरा चल्न थाल्छन्। धेरै दिन भईसक्यो यसरी ढिला-ढिला जान थालेको। अफिसमा कसैले ठाडै त केहि पनि भनेको छैन अहिलेसम्म, तर खासखुस गर्न थालिसके। हाकिमले पनि थाहा पाईसक्यो होला यसरी म लगातार जसो ढिला आउन थालेको। कुनदिन ‘निक्ली’ भनेर कागत दिने हो! आफैंलाई पनि आत्मग्लानि हुन थालेको छ यसरी सबैको नजरमा कामचोर देखिन परेकोमा, एक किसिमले नेपालकै छवि बिगार्ने बनिएकोमा। ‘छोरीलाई संगै राखेर गाह्रो होला जस्तो छ, नेपाल पठाउनै प-यो, नसकिने भइयो!’ दिक्क मान्दै सडकतिर हेर्छु म। अघिनै उदाएको भएपनि घाम अझै सडकसम्म आईसकेको छैन, अग्ला घरहरुले अझै छेकेका छन्।

“ उ चरी हेर त छोरी, चरी आएछ नि!” केहि गरेर पनि नफुलिएपछि बाहिरतिर देखाउँछु म। चरी देखिने न त कहाँ हो र कंक्रिटको जंगलमा!
“देतेत, देतेत----“ उसको रुवाइ अचानक बन्द हुन्छ र ऊ ताली बजाएर गाउन थाल्छे। यो ‘देतेत, देतेत----' केहि पहिले एकदिन सुत्ने बेलाँमा मैले सुनाएको लोरीबाट टिपेकी हो उसले। वास्तवमा ‘ताराबाजी लै लै---‘ बाहेक मैले जानेको अर्को लोरी त्यत्ति एउटा मात्रै हो (उसकी आमाले दशौं लोरी जानेकि छिन्! )। त्यो पनि बिर्सेको थिएँ, सम्झेको धेरै भएको छैन।

आइज चरी लैजा कान
हाम्री छोरीलाई गोसाईँथान
गोसाईँथानमा के के छ?
चरीले लौरी टेकेछ-----

यो लोरी पनि मैले जानेको यत्तिमात्रै हो। यसमै म जेपनि थप्दिन्छु, जस्तो ‘आर्याच्यानले देखेछ, मिकीच्यानले देखेछ, मामुले पनि देखेछ, पापाले पनि देखेछ, अंकलले पनि देखेछ, अण्टीले पनि देखेछ---‘ आदि। अनि उसले ‘देतेत’ भन्न जानेकी छे। ‘चरी’ भन्ने शब्द सुनेपछि उ ‘देतेत, देतेत’ गर्न थालिहाल्छे।

छोरी आफ्ना साना कोमल हातहरुले ताली बजाउँदै ‘देतेत, देतेत’ गर्दैछे, उसको अनुहार उज्यालिएको छ। बाहिर अग्ला घरहरु नाघेर घाम बल्ल सडकमा ओर्लिन थालेको छ। मेरो मन पनि उज्यालिन थाल्छ। ‘किन नेपाल पठाउनु छोरीलाई?! बरु अलिक लचिलो कुनै काम खोज्छु र यो काम छोडिदिन्छु। केहि लागेन भने ‘घण्टे’* हुन तयार छु। छोरी त आफैंसंग राख्नुपर्छ----! यत्री त बनाईयो, अब झन सजिलो होला हुर्काउन---!’

अनि म पनि हल्का ताली बजाउँदै छोरीसंगै गाउन र हाँस्न थाल्छु,

आइज चरी लैजा कान
हाम्री छोरीलाई गोसाईँथान
गोसाईँथानमा के के छ?
चरीले लौरी टेकेछ-----

हामी बाउ-छोरी अचानक खुशीले गाउन थालेको देखेर चालक दंग परेर ऐनाबाट हेर्दैछन् हामीलाई।

घाम पूरै ओर्लिसकेको छ सडकमा र सडक पूरै उज्यालिएको छ।
***************************************************
***************************************************

प्रयोग गरिएका जापानी शब्दहरु:
ओमुचु: डायपर
होइकुएन: बेबी केयर, किण्डरगार्टेन
गोमी हाको: फोहर हाल्ने भाँडो
खावाइ ने: कस्ती मायालाग्दी, So lovely भन्ने अर्थमा
--च्यान: बच्चीहरुलाई माया गरेर बोलाउँदा उनीहरुको नामको पछाडि ‘च्यान’ जोडेर बोलाईन्छ। नेपालीको 'नानी'संग नजिक छ।

*र जापानी त हैन तर त्यो ‘घण्टे’ भन्ने शब्दको बारेमा। घण्टाको हिसाबले दाम पाईने ‘पार्ट टायम' कामलाई मैले मेरो पाराले न्वारान गर्देको!




(तस्बीर स्रोतः https://unsplash.com/photos/grEHYPIdqZs)















September 03, 2007

हार्दिक समवेदना!!!!!

हिजोको आतंकवादी आक्रमणमा निधन भएका निर्दोष नेपालीहरुको आत्माले शान्ति पाओस्। उनीहरुका परिवारसंग हार्दिक समवेदना बाँड्न चाहन्छु।

र यस्तो घृणित कार्य गराउनेहरुको जति निन्दा गरेपनि कम हुँदैन। जिम्मेवारहरुलाई कडा सजाय दिन सकिएन भने यस्ता घटना फेरि पनि दोहोरिइरहनेछन्।

मेरो देशमा किन-
घाम झुल्किनै नपाई बादलले घेरिसक्छ?
मेरो देशमा किन-
खुशी आउनै नपाई विषादले घरिसक्छ?

पीडित मन छ, केहि लेख्न पनि मन लागिरहेको छैन। नेपाल र हामी नेपालीको भविष्यले लिन थालेको बाटो देख्दा कहाली लागेर आउँछ र रुन मन लाग्छ------!

September 01, 2007

राजदूतावासको प्रशंशामा दुई शब्द

विदेशमा बस्ने बहुसंख्यक नेपालीहरुले बिभिन्न देशमा रहेका नेपाली राजदूतावासहरुको बारेमा राम्रो कुरा गरेको मैले आजसम्म सुनेको छैन। नेपालीहरुको वेवास्ता गर्ने, राहदानी आदिसंग सम्बन्धित कामहरुमा अनावश्यक ढिला गर्दिने, नातावाद-कृपावादमा चुर्लुम्म डुबेका आदि धेरै आरोपहरु लाग्ने गर्छन् हाम्रा राजदूतावासहरुलाई। निश्चय पनि धेरै समस्याहरु छन् होला हाम्रा राजदूतावासहरुको काम गर्ने तरिकामा। त्यसो त परराष्ट्र प्रशाशन पनि हाम्रो देशको ‘पत्रु’ कर्मचारीतन्त्रकै एउटा भाग भएकोले ‘माउ’ नसप्री ‘बच्चा’ सप्रिने त्यति ठूलो सम्भावना हुने कुरो पनि भएन। अनि राजदूत र अन्य पदहरुमा आउने मान्छेहरु ‘बिभिन्न शक्तिकेन्द्रहरुका ‘कोटा’मा परेर आउने भएकाले पनि तिनको काम गराइ पूरै निस्पक्ष र देश-जनताप्रति समर्पित हुन्छ भन्न सकिने अवश्था पनि कम छ।

राजदूतावाससंगको पहिलो अनुभव १९९१-१९९६ सम्म चीनमा बस्दा भएको हो। त्यो पनि पहिलो वर्ष बेइजिङ्गमा बसुञ्जेल, विशेष गरी। दशैं, तिहार, राजाको जन्मदिन र फागुन ७ मा भोज हुन्थे, राजदूतावासले गाडीको ब्यबश्था गरिदिएको हुन्थ्यो बेइजिङ्ग शहरभित्रका नेपालीहरुलाई ओसार्न। त्यतिखेर नेपालीको नाममा धेरै जसो विद्यार्थीहरु र काम गरेर बसिरहेका केहि ‘एक्सपर्ट’हरु हुन्थे। रक्सीको खोलो बग्थ्यो त्यस्ता भोजहरुमा।

पछि चार वर्ष बेइजिङ्गबाट अलि टाढाको उसी भन्ने शहरमा बस्दा राजदूतावाससंग खासै सम्बन्ध भएन। एकचोटि राहदानी नवीकरण गर्नु थियो, गर्मी बिदामा साथीहरुको निम्तोमा बेइजिङ्ग गएको मौका पारेर गरियो।

साढे चार वर्ष पहिला जापान आएपछि शुरुदेखिनै खासुगाइ बसेकोले राजदूतावाससंग धेरै सम्पर्क हुने कुनै मेसो परेन। आउनेबित्तिकै लहडै-लहडमा एउटा इ-मेल हानेको थिएँ दूतावासको नाममा "राजदूतावासले ‘मेन्टेन’ गरेको जापानमा रहेका नेपालीहरुको तथ्यांक (डेटाबेस) मा मेरो विवरण पनि राख्नुस्।" भनेर। त्यस्तो छ होला भन्ने लागेको थिएन, लहडमा जिस्काउने मनशायले पठाएको थिएँ। नभन्दै रहेनछ पनि, जवाफी मेलबाट थाहा भयो। तर जवाफ आउनुनै पनि ठूलो कुरो थियो मेरो लागि। नेपाली प्रशाशन यन्त्रका कुनैपनि अंगबाट कुनै जिज्ञासाको जवाफ आउने आशा कमै गर्ने बानी लागिसकेको छ मलाई पनि।

दोश्रो पटकको सम्पर्क २००५ को गर्मीमा हामी नजिकैको सेटो शहरमा भइरहेको एक्स्पो-२००५ को सन्दर्भमा थियो। हरेक दिन कुनै एक सहभागी देशको नाममा कार्यक्रम हुन्थ्यो। त्यसै क्रममा जुलाईको कुनै दिन ‘नेपाल डे’ थियो। राजदूतावाससंग पास माग्ने सल्लाह भयो र २० वटा जति पास दिने अनुरोध गर्दै सबैको तर्फबाट एउटा हस्तलिखित निवेदन फ्याक्स गरेको थिएँ मैले। एक्स्पो-२००५ को ५ हजार येन जतिको प्रवेश शुल्क हामी विद्यार्थिहरुको लागि महंगै थियो, यसैले हामीले दूतावासबाट पासको आशा गरेका थियौं। हामीले बढी आशा गर्नुको अर्को कारण हामी एक्स्पो आयोजनास्थलबाट नजिकै थियौं। टाढाका साथीहरुले पास पाएपनि महंगो यातायातका कारण आउने सम्भावना कमै थियो।

त्यसको जवाफ आएन र पास पनि पाइएन। जानेहरुबाट सुनेअनुसार ‘नेपाल डे’ को कार्यक्रम हुँदा हलका आधाभन्दा बढी कुर्सीहरु रित्तै थिए रे, उता जान तयार हामीहरुले पास भेटेनौं। पारस शाहजस्तो अत्यन्त अलोकप्रिय मान्छेको उपश्थितिमा कार्यक्रम गर्नुपर्नेहुँदा युवा विद्यार्थीहरुको भिड कम गर्न खोजिएको थियो कि कुन्नि, कालो झण्डा-सण्डा देखाइहाल्लान भनेर। नत्र हल खाली राखेर कार्यक्रम गर्नुको सट्टा पास सबै बाँडेको भए पनि हुन्थ्यो होला।

एक्स्पो त हेरियो अलि पछि। अरु नेपाली साथीहरु भएको ल्याबमा एउटा सुडानी साथी थियो, त्यतिखेरको का. वा. सुडानी राजदूतको छोरो। उसले ‘सुडान डे’ को पास दियो हामी १२-१५ जनालाई। उसलाई धन्यबाद दिँदै ‘सुडान डे’को कार्यक्रम हेरेर मात्र अन्यत्र घुमेका थियौं हामीले।

राजदूतावाससंगको तेश्रो सम्पर्क छोरी जन्मेपछिको पहिलोपल्ट नेपाल जाँदाखेरि आवश्यक प-यो, उनको पासपोर्टमा छोरीको नाम र फोटो थप्नको लागि। हामीले पठाएको पासपोर्ट पुग्ने बित्तिकै ‘ल हामीले पायौं।‘ भनेर फोन आएको थियो र केहि दिनभित्रै छोरीको नाम र फोटो थपिएको पासपोर्ट फिर्ता पनि आएको थियो।

चौथो पटक भने भर्खरै हो। आफ्नै पासपोर्ट नवीकरण गर्नु थियो। पठाएको पर्सिपल्ट बिहान फोन आयो, ‘तपाईँको पुरानो पासपोर्ट आइपुग्यो, तर नयाँ बनाउँदा पेशा परीवर्तन गर्नको लागि फलानो कागत चाहियो’ भनेर। त्यो कागत फ्याक्स गरेपछि ‘ल भयो।‘ भन्ने फोन पनि आयो तुरुन्तै। ५ दिनभित्र नयाँ पासपोर्ट पनि आइपुग्यो आज।

यी दुइ घटनाहरुले गर्दा मेरो मनमा राजदूतावासका कर्मचारीहरुको एकदम राम्रो छाप परेको छ। छिटो-छरितो सेवाका हकमा जापानी कार्यालयहरुकै जस्तो अनुभव हो यो मेरो लागि। आलोचनामात्रै किन गर्ने, राम्रो कामको लागि प्रशंशा पनि गर्नुपर्छ, राजदूतावास वा जो सुकै होस्। हामी नेपालीहरु आलोचना बढी र प्रशंशा कम गर्छौं। यो ब्लगको माध्यमबाट राजदूतावासका ती कर्मचारीहरुप्रति हार्दिक आभार र प्रशंशा ब्यक्त गर्न चाहन्छु।

राजदूतावासको आलोचना विगतमा राजनीतिक नियुक्तिमा जोडिएर आउने राजदूतका कारणले बढी हुन्थ्यो। अब पनि राजनीतिक नियुक्तिकै मान्छे आउँदैछन्, केहि मान्छेको सम्बन्ध सप्रिएला, केहिको बिग्रिएला राजनीतिक विचारका कारण। तर मैले देखेको के हो भने, दूतावासको कर्मचारीतन्त्र राजनीतिले बिटुलिएन भने जो-जस्तो-जुन दलको ‘घोडा’ राजदूत आएपनि हामीले पाउने सेवा-सुविधा यत्तिकै छिटो र गुणस्तरीय हुनेछ।