बन्दूक, खुकरी, लाठी - र गायब राज्य

माओवादी फेरि एकपटक "अन्तिम आन्दोलन" गर्न तम्सिएको छ र देशलाई अनिश्चित कालसम्म बन्द गर्ने घोषणा गरिसकेको छ। उसको यो कतियौं पटकको "अन्तिम आन्दोलन" हो हातका दश औंलाले गन्न नभ्याउने भईसकेको छ। अर्कोतिर, आफू सरकारमा भएको बेला "अब देशमा कसैले पनि बन्द-हडताल नगरे हुन्थ्यो" भनेर माओवादी नेतृत्वले खोकेको मान्छेहरुले बिर्सिसकेका छैनन्। "अन्तिम आन्दोलन" का लागि मा घाँटी निमोठ्दै र धम्की दिँदै "स्वेच्छिक" चन्दा माग्ने र स्कूल-कलेजलाई ब्यारेक बनाउने 'क्रान्तिकारी' कदम जारी छ देशमा।

माओवादीको "स्वेच्छिक" चन्दा उठाउने तरिका कस्तो हुन्छ, त्यो नबुझ्ने नेपाली अब बाँकी छैन। पोहर कि परार, "हिमाल" खबरपत्रिकामा होला- एउटा कार्टून छापिएको थियो। त्यो कार्टूनमा हाम्रा 'क्रान्तिकारी' मित्रहरु दश ठाऊँमा फाटेको लुगा लगाएको दुब्लो र मलिन अनुहारका एकजना गरीब नेपालीको पाखुरा बटारेर रगत निचोर्दै थिए र त्रसित भएर हेरीरहेकी उनकी पत्नीलाई भन्दै थिए, "स्वेच्छिक हो, डराउनु पर्दैन!"। माओवादीहरुले "स्वेच्छिक" को परिभाषा यसरी बदलिदिएपछि शब्दकोषमा "जबर्जस्ती" भन्ने शब्दको नयाँ अर्थ राख्नुपर्ने भएको छ। 

यो आन्दोलन माओवादीलाई कुर्सी दिलाउनको लागि हो, जुन कुर्सी माओवादी आफैंले सनकमा छोडेर हिँडेको थियो। दलहरुका, नेताहरुका आपसी सम्बन्धका तिक्तताका कुरा बेग्लै होलान्, तर सधैंझैं माओवादीको यसपालिको नीति पनि देशलाई सकेसम्म अस्तब्यस्त बनाएर, जनताको जीवनलाई सकेसम्म कष्टकर बनाएर सरकारलाई "घुँडा टेकाउने" हो। यसका लागि उसले आफ्ना कार्यकर्ता त परिचालन गर्नेनै भयो, बन्दूकले धम्काएर वा पैसाले फकाएर ट्रकका ट्रक, बसका बस 'भेडाबाख्रा' पनि ओसार्नेछ। पूर्णतया अधिनायकबादी सोचले प्रेरितहरुका लागि आफू बाहेक अरुको अस्तित्व बढीमा भेडाबाख्रानै हो। हरेक दिन उनीहरु कलेजदेखी स्कूलसम्मका बिद्यार्थीहरुलाई पनि ओसार्नेछन्। दूधमुखे बच्चाहरु पनि "स्वेच्छिक" रुपले जुलुसमा भोकै-प्यासै हिँड्नेछन् र ओठ-तालु सुकाउनेछन्। एक हातमा कापी-किताब र अर्को हातमा माओवादीले जबर्जस्ती थमाएको लाठी बोकेका स्कूले छात्राहरुको तस्बीर देख्न थालिसकिएको छ। ती अबोध चेहराहरुको भाव पढ्नुहोस् एकचोटि, कति प्रतिशत "स्वेच्छिक" हो सजिलै थाहा हुन्छ।

साभार:  नागरिक दैनिक (बिस्तृतमा यहाँ पढ्नुहोस्।)

हिजो पञ्चायत र राजतन्त्रले पनि त्यसै गर्थ्यो।

यो मात्रै होईन, अरु सबै कुरामा पनि माओवादीसंग अरुभन्दा फरक 'भिजन' नभएको कुरा प्रमाणित भईसकेको छ। ठूल्ठूला कुरा र गुलिया नाराले बेरेर माओवादी त्यहि काम गर्दैछ जुन काम अरुले पनि गरिरहेका थिए। ऊ नेपाली समाजका विकृतिलाई झन् धेरै मलजल गर्दैछ। हिजो कांग्रेस-एमालेलाई चन्दा ख्वाएर ब्रम्हलूट गरिरहेका सिण्डिकेटहरु, अपराधीहरु र भ्रष्टहरु आज माओवादीलाई अलि बढी चन्दा ख्वाएर माओवादीबाट अभयदान लिईरहेछन्। अदालत, मालपोत र अरु कार्यालयहरुमा सबैभन्दा ठूलो भाग लिएर माओवादीले त्यहाँभित्रको भ्रष्टाचारलाई अझ झांगिन दिईरहेको छ। उद्योगधन्दा माओवादीको जानी दुश्मन हो र देश अब ढुंगे युगमा फर्किँदैछ। शुल्क बढी असुलेको निहुँमा जारी अहिलेको नीजि स्कूलहरुको बिरोध-नाटक पनि माओवादीका लागि यथेष्ट शुभलाभको 'बार्गेनिङ्ग' सहित यथास्थितिमै सकिने पक्का छ। पहिला पनि यस्तो भएकै हो। 

हाम्रो समाज मूढे उन्माद र चरम सैनिकीकरणको बाटोमा गईसकेको छ र यसमा सबैभन्दा ठूलो दोष माओवादीकै हो। माओवादीको 'निगाह'मा परेर 'राज्य' पाएकाहरुको मूढे सैन्य-उन्माद देखिनसक्नुको छँदैछ, माओवादीको 'निगाह'मा पर्न नसकेकाहरु पनि त्रसित भएर आफूलाई सैनिकीकरण गर्दैछन्। हरेक समाज, हरेक समुदायले आफूलाई सैनिकीकरण गर्नुबाहेक अरु बिकल्प देखिन्न। यसरी देश अब सोमालिया हुने बाटोमा तिब्र गतिमा ओरालो लागेको छ।

यी सब सैन्य-उन्मादको होहल्लामा राज्य कतै गायब भएको छ। आफूलाई माओवादीभन्दा फरक र लोकतान्त्रिक भनाउने कांग्रेस र एमालेपनि समाजको सैनिकीकरणलाई, समाजमा बढीरहेको घृणा र द्वेषलाई कम गर्न होईन, त्यसमा तेल थप्न उद्यत छन्। यूथफोर्सको गठन गरेर एमालेले माओवादीको वाइसीएललाई नैतिक बैधता दिएकै हो, अस्ति त्यहि यूथफोर्सका टाउके अब सेनानै बनाउने कुरा गर्दै थिए। अर्कोतिर कांग्रेसभित्रका खुमबहादुर मार्काहरु कांग्रेसको सेना बनाउनुपर्छ भनेर उफ्रिरहेका छन्। नेपाल भनिने राज्यलाई पंगु बनाउन सबैभन्दा ठूलो भूमिका खेल्ने उनीहरुनै हुन्। खुमबहादुर जस्ता मान्छेलाई रगतको स्वाद थाहा छ किनभने उनीहरु पहिलेदेखिनै आफ्नै 'मिनि सेना' राखेर दादागिरि देखाईरहेका थिए। अहिले माओवादीले उनीहरुभन्दा पनि ठूलो दादागिरि देखाएकोले उनीहरुको रातको निद्रा र दिनको चैन हराएको हो।

तर के माओवादी सैन्य-उन्मादको जवाफ कांग्रेस-एमालेको पनि सैनिकीकरण हो? या राज्यलाई बलियो बनाउनु हो? प्रशाशन, प्रहरी, अदालत, सेना आदिलाई सशक्त, साधनसम्पन्न, प्रभावकारी र निष्पक्ष जबसम्म बनाईँदैन, जबसम्म गायब राज्य जनताको माझमा फर्किँदैन, तबसम्म यो चरम सैन्य-उन्मादी मानसिकताबाट देश र जनतालाई बाहिर निकाल्न सकिने कुनै बाटो भेटिने छैन।