एकजना नेपालीसंगको भेट

जापान केहि वर्ष बसिसकेपछिको अनुभवको आधारमा जापानमा रहेका नेपालीहरुलाई तीनवटा ठूला समूहमा विभाजन गर्न सकिन्छ जस्तो लाग्छ मलाई। कमसेकम म बसेको यो क्षेत्रकै हकमा मात्रै भएपनि। पहिलो समूहमा विद्यार्थीहरु र पढाइ सकेर काम गरेर बसिरहेकालाई राख्न सकिन्छ। तीनका परिवारलाई पनि यहि समूहमा राखे हुन्छ। दोश्रो समूह, कानूनी रुपमा बिभिन्न पेशा-ब्यवशाय गरेर बसिरहेका नेपालीलाई लिउँ। यो समूहको ठूलो हिस्सा ‘इण्डियन रेष्टुरेण्ट’हरुमा कार्यरत छ, कामदार अथवा कतिपय अवस्थामा व्यवशायीकै रुपमा। तेश्रो समूहमा, गैर कानूनी रुपमा कार्यरत नेपाली दाजुभाइ-दिदीबहिनीहरुलाई लिन सकिन्छ (उनीहरुकै भाषामा भन्दा ‘छाप नभएका’ वा ‘अछापे’), जो जापानका ठूला-साना औद्यौगिक नगरीहरुमा कार्यरत छन्। उनीहरुको संख्या अरु दुई समूहको भन्दा ज्यादै ठूलो हुनसक्छ। (गलत अर्थ नलागोस् यहाँ, वर्गीकरणका लागिमात्रै बिभिन्न शब्दावलीहरु प्रयोग भएका हुन्। कुनैपनि नेपाली दाजुभाइ-दिदीबहिनीहरुप्रति मेरो कुनै नराम्रो नियत छैन।)

कहिलेकाहीं नसोचेको ठाऊँमा पनि नेपाली भेटिँदो रहेछ।

तीन महिना पहिला नयाँ ठाउँमा सरेपछि-उही पूरानै समस्याको कुरो फेरि पनि-कपाल कटाउने सस्तो ठाउँ खोजियो। ‘कात्तो दाके’ को परम्परा बसालियो त्यो ठाउँमा पनि।

“त्यो पार्लरमा एकजना नेपाली पनि रहेछन् काम गर्ने। ठ्याक्कै जापानीजस्ता देखिँदा रहेछन्।“ केहि दिनपछि उनी पुगेकी रहिछन् र कुराकानी भएको रहेछ।

दोश्रो पटक जाँदा तिनै नेपालीसंग परें म।

“पहिले त मैले तपाईँलाई जापानी भन्ठानेको!”

“ए हो र? म पनि भोटेनै भएर होला!” हामी दुबैजना खित्का छोडेर हाँसेको देखेर जापानीहरु हेर्दै थिए। मभन्दा सात-आठ वर्ष कान्छा रहेछन् पोखरा वरपरका, मगर थरका ती नेपाली भाइ। ‘हेण्डसम’ छन् र काममा निकै जमेका र कमाई धेरै गरिरहेका जस्ता लाग्छन्। जापान आउनुपहिले केहि वर्ष सिंगापुर बसेका रे। पानीपोखरीको नाम चलेको स्कूलबाट एस.एल.सी. गरेको हुँ भन्थे।

अलिकति चाहिँ ‘नेपाली बानी’ फुस्काइहाले भाइले पनि। कुराको बिच-बिचमा ‘के गर्नु हेर्नुस्, यस्तो काम गरेर बस्नु प-या छ!’ भनेर निकै पिर परेझैं देखाउँथे, जबकि उनको भावभंगिमाले बिल्कूलै उल्टो देखाउँथ्यो। उनी आफ्नो काममा निकै सन्तुष्ट देखिन्थे। नेपालमा ‘हजाम’ भनेर हेपिने पेशालाई अँगालेको र आज नेपालीनै आइपुगेकोले मात्रै उनले ती कुरा भनेका हुन् भन्ने सजिलै थाहा हुन्थ्यो। कुनै विदेशीसंग उनले कहिल्यै त्यसो भन्दैनन् होला।

सिंगापुर र जापानजस्ता-श्रमको इज्जत हुने ठाउँ-सबै पेशाको सम्मान गरिने ठाऊँमा यतिका वर्ष बसेर पनि हामी नेपालीको मनस्थिति फेरिन गाह्रै हुँदो रहेछ। एउटा नेपालीले अर्को नेपालीको अगाडि कि त बडप्पन देखाउँछ कि त हीनताबोध! आफ्नो पेशागत सीपसंग ती भाइलाई गौरव हुनुपर्ने हो।

ती नेपाली भाइ नेपाल फर्के भोलि कुनै दिन भने नेपालमा पनि ती ‘हजाम’ बन्लान् भन्ने कुरामा मलाई शंकै लाग्छ। हाम्रो सामजिक मनोविज्ञानै यस्तै छ!

‘काम राम्रो-नराम्रो भन्ने हुँदैन, सबै पेशा राम्रा हुन्।‘ भनेर ‘सम्झाएको’ थिएँ मैले उनलाई। तर के थाहा, उनको ठाउँमा म भएको भए मैले पनि त्यस्तै कुरा गर्थें कि?! मभित्र पनि ‘नेपालीपन’ गडेको त छ होला पक्कै पनि!

भोलिपल्ट, हामीकहाँ आइपुगेका केहि नेपाली किताबहरु र पत्रिकाहरु उनलाई दिन गएको थिएँ।

केहि दिनपछि फेरि त्यहिँ जानै छ कपाल कटाउन। त्यो भन्दा सस्तो ठाऊँ भेटिएको छैन नजिक कतै, शायद भेटिन्न होला।